Toen ik aan een Amerikaanse universiteit verbonden was, werden er hoge eisen gesteld aan mijn onderwijs en onderzoek. Middels een zorgvuldig proces uitgevoerd door collega’s werden mijn verrichtingen bijgehouden. Dat vond plaats in een cultuur van vertrouwen. Als ik bij een ondersteuner binnenliep, werd ik begroet met: ‘What can I do to help you?’ Nu ik aan een Nederlandse universiteit verbonden ben, worden nog steeds hoge eisen gesteld aan mijn onderwijs en onderzoek. Middels een bureaucratisch proces uitgevoerd door managers worden mijn verrichtingen bijgehouden. Dat vindt plaats in een cultuur van wantrouwen. Als ik bij een ondersteuner binnenloop, word ik begroet met: ‘Wat mot je van me?’ Ik vind het spijtig te moeten toegeven dat mijn onderwijs en onderzoek in het eerste model beter waren dan ze nu zijn. Het is dan ook buitengewoon zorgwekkend dat oplossingen voor de diverse financiële crises die op ons afkomen met name worden gezocht in het laatste model. Oplossingen worden vooral gezocht in de sfeer van ‘compliance’. Uitgaande van opportunistisch gedrag, worden de regels aangescherpt. Het probleem hierbij is gebrekkige informatie. En een spiraal van steeds meer regels is uiteindelijk niet te handhaven, zoals beargumenteerd door de filosoof Derrida. Een complementaire aanpak benadrukt ‘integrity’. Hierbij wordt gezocht naar het optimaliseren van gedrag door autonome zingevers. Dit gaat dieper dan de regelcyclus. In de ‘integrity’ benadering ligt de focus op de verantwoordelijkheid van de mensen. Deze zijn medeschepper van waarden die in de economie actueel zijn. Wetenschappers en financiële professionals hebben uiteraard regels nodig, maar vooral ook een omgeving waarin goed gedrag gedijt. Graag sluit ik dan ook af met een wijze les van Loesje voor zowel de universitaire als de financiële wereld: ‘Regels: Overtreed de mens niet.’

Lees alle columns van Geert Rutten