De bèta-faculteit viert deze week de toewijzing van twee Vici-beurzen aan onderzoekers Alexey Kimel en Mark Huijbregts. Deze Vici-projecten passen perfect in de strategie van de faculteit om fundamenteel onderzoek te stimuleren dat wordt gemotiveerd door maatschappelijke problemen.

Alexey Kimel probeert iets te doen aan het reusachtige energiegebruik van datacenters. Volgens een recent onderzoek van CE Delft kwam ongeveer 1,2 procent van het elektriciteitsverbruik in Nederland in 2013 voor rekening van datacenters. Volgens een rapport van Berkeley Lab verbruiken datacenters gedurende de laatste jaren zelfs 1,8 procent van de elektriciteit in de VS. Datacenters leveren daarmee een belangrijke bijdrage aan de wereldwijde CO2 uitstoot. In zijn Vici-project wil Alexey een methode ontwikkelen om magneten met licht te manipuleren en daarmee dataopslag te realiseren die minimaal tien keer zuiniger dan de huidige technieken.

Het Vici-project van Mark Huijbregts wil op een systematische manier de milieuvoetafdruk van hernieuwbare energiebronnen bepalen ten opzichte van fossiele energiebronnen, voor alle plekken op aarde. De overstap naar duurzame energie is een van de grootste maatschappelijke uitdagingen voor de komende eeuw, en cruciaal voor het bestrijden van klimaatverandering. Met de uitkomsten van Marks onderzoek kunnen beleidsmakers betere besluiten nemen, waarbij bijvoorbeeld ook de CO2 uitstoot wordt meegenomen tijdens de productie van zonnepanelen, gekeken wordt naar het gebruik van schaarse materialen, en mogelijke gevolgen voor biodiversiteit.

Omdat, zo schat ik, het onderzoek van Kimel op zijn vroegst over vijftien jaar tot commerciële toepassingen zal leiden, zal het bedrijfsleven niet bereid zijn om hier nu al in te investeren. Kimels onderzoek past daarom niet binnen het topsectorenbeleid van onze regering, dat vooral gericht is op de korte termijn. Toch zou het zomaar kunnen gebeuren dat over twintig jaar AKML (Alexey Kimel Magnets & Lasers) het meest succesvolle Nederlandse hightechbedrijf is, en belangrijker voor de economie van ons land dan ASML nu. Huijbregts’ onderzoek is evident van groot maatschappelijk belang omdat het ons kan helpen verstandige beslissingen te nemen bij investeringen in duurzame energie. Maar omdat Huijbregts kijkt naar de totale milieuvoetafdruk en niet naar economisch rendement, staan ook bij zijn onderzoek de bedrijven beslist niet in de rij.

We mogen daarom blij zijn dat Nederland een NWO vernieuwingsimpuls heeft! Plannen om NWO (deels) onder te brengen bij het ministerie van Economische Zaken zijn onverstandig omdat onderzoek dan te veel wordt gestuurd door korte termijn economische belangen.

Dit is de laatste column van Frits Vaandrager voor Vox