De 44 doden van het ‘vergeten’ bombardement in 1940 aan de Amsterdamse Blauwburgwal hebben eindelijk een naam. Met dank aan een onderzoeksproject van de Radboud Universiteit en één zeer vastberaden vrijwilliger.

Voor het project Amsterdamse Doodsoorzaken onderzoekt een team onder leiding van historisch demograaf Angélique Janssens de doodsoorzaak van de naar schatting 700.000 Amsterdammers die tussen 1854 en 1940 zijn overleden. Honderden vrijwilligers analyseren hiervoor historische registers. Een van hen is Fred Geukes Foppen. Hij zag in de documenten talloze mensen die waren gestorven aan een ‘bominslag’, in Amsterdam. Maar gek genoeg was daar vrijwel niets over terug te vinden. En dus ging hij op onderzoek uit.

‘De kranten schreven er slechts een paar regels over.’

‘Ik heb vrijwel mijn hele leven in de farmaceutische industrie gewerkt’, zegt Geukes Foppen, een inmiddels gepensioeneerde scheikundig ingenieur. ‘Ik heb me aangemeld bij dit project omdat ik erg geïnteresseerd ben in hoe ziektebeelden in de loop van de tijd veranderd zijn. Maar tijdens het invullen van de data, viel mij op dat er op 11 mei 1940 tientallen mensen overleden aan een bominslag. Dat trok mijn interesse, dus wilde ik er meer over weten. Maar tot mijn verbazing was daar in de kranten van die tijd vrijwel niets over te vinden.’

Dat is best te verklaren. Het Blauwburgwal-bombardement vond plaats op 11 mei 1940, een zaterdag. De dag erna (zondag dus) kwam er geen krant. Op maandag stonden er in de grootste kranten een paar regels over het bombardement afgedrukt. Maar een dag later volgde het veel massalere bombardement op Rotterdam en daarna werden de Duitsers de baas – die het incident niet aan de grote klok hingen.

Plaquette
Het gevolg: niemand wist hoeveel doden er precies gevallen waren, laat staan hoe ze heetten. ‘Ik heb het allerlei instanties gevraagd – zonder succes. Toen dacht ik: dan zoek ik het zelf wel uit’, zegt Geukes Foppen. Dat was een monnikenwerk, want in het doodsoorzakenregisters staan geen namen. Die moesten er via overlijdensaktes bij gezocht worden. Geukes Foppen vond dat er 44 doden zijn gevallen, en 79 gewonden. Hij kwam ook achter de woonplaats (Amsterdam, in de meeste gevallen) en weet inmiddels zelfs waar de dodelijke slachtoffers destijds begraven zijn. ‘De meeste graven zijn inmiddels geruimd, maar ik heb nog vijf grafstenen gevonden.’

Nu de slachtoffers eindelijk een naam hebben, hoopt Geukes Foppen dat ze een herdenkingsplek krijgen in de stad. ‘Er is aan de Blauwburgwal geen enkele herinnering aan dit bombardement. We gaan de gemeente vragen of ze daar een monument of een plaquette willen plaatsen.’