‘De journalist moet weer waakhond zijn’
De onderzoeksjournalistiek is in gevaar. En dat is zorgelijk, vindt Radboud-alumnus Sybren Kooistra. Hij is medeoprichter van Yournalism, het nieuwste platform voor onderzoeksjournalistiek dat morgen wordt gelanceerd. Hoe crowdfunding ertoe moet leiden dat journalisten niet alleen blaffen, maar ook bijten.

Sybren Kooistra (26) rondde in Nijmegen een bachelor Sociologie en Politicologie af, en een master Sociale geografie. Maar zijn ambitie ligt niet in de wetenschap: hij schudde als Obama-campaigner de hand van de huidige president van de VS en won prijzen op internationale hackathons. Als datajournalist bij de Volkskrant openbaarde hij dat Henk Krol de pensioenpremies van het personeel bij de Gay Krant niet uitbetaalde en verdiepte hij zich in belastingontduiking van multinationals. Recentelijk zette Kooistra met zijn onderzoek vraagtekens bij de betrouwbaarheid van de Staatsloterij.
Het geeft aan hoe belangrijk het vak van journalistiek is. ‘De maatschappelijke impact is zo groot.’ Noem Kooistra gerust een idealist: ‘Ik wil de maatschappij beter maken. Een beetje dictator ontneemt burgers om te beginnen het stemrecht. Zijn tweede daad is het opheffen of manipuleren van de journalistiek.’
Brekend nieuws
Met het oog op de teruglopende oplagen en budgetten van dagbladen, is het noodzakelijk dat andere vormen van onderzoeksjournalistiek opkomen. Yournalism is zo’n initiatief, en gaat dinsdag live. Het zet onderzoeksvoorstellen online, waar mensen vervolgens geld voor kunnen inleggen. Als er drieduizend euro binnen is, wordt een journalist ingeschakeld om een maand zijn of haar tanden in het onderwerp te zetten. Met hulp vanaf de redactie, waar Kooistra bijvoorbeeld het datawerk op zich neemt. Alles in de hoop op brekend nieuws.
Het idee haalde subsidie binnen van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek en won een Tegel Toekomstprijs voor meest innovatieve idee. ‘Een extra stimulans om het project echt op poten te zetten’, zegt Kooistra. ‘Hoewel we nog geen geld verdienen.’ Bovendien is Yournalism één groot experiment, want mensen moeten wel bereid zijn om te betalen vóór ze weten wat het resultaat zal zijn. ‘Dat zullen de mensen met bovenmatige maatschappelijke interesse zijn. Mensen die echt willen dat dingen openbaar worden.’ / Mathijs Noij
Sybren Kooistra zal op 27 november een gastcollege geven aan bachelorstudenten Sociologie. Hij zal met name ingaan op de rol van sociaal-wetenschappelijk onderzoek in zijn werk als journalist en in de politiek. Bijwonen? Informeer naar de mogelijkheden bij Niels Spierings via [email protected].
Lukas schreef op 30 september 2014 om 12:28
Wat gebeurt er met de opbrengsten van de yournalism-artikelen? Het zou m.i. slechts een werkbaar model zijn indien er ook weer geld terugvloeit naar de supporters. Anders zal dit initiatief enkel kranten nog minder redenen te geven om zelf te betalen voor echt onderzoek: alle baten gaan naar de kranten, alle lasten gaan naar de klanten.
Als een artikel op Blendr +-50cent kost (uitgebreid achtergrondartikel) dan zou je met 6000 lezers het geld van het artikel al terug kunnen verdienen. (Eventueel zou je het zelfs gratis kunnen maken en met reclame sponsoren, mits je zorgt dat het artikel interessant is voor een internationaal publiek zodat je honderdenduizenden lezers krijgt).
Zorg ervoor dat de opbrengsten terugvloeien naar de supporters in de vorm van krediet, en men kan datzelfde geld nogmaals uitgeven voor een tweede onderzoek. Zo werkt bv. het systeem van goededoelenorganisatie Kiva ook al jaren. Eventuele winst kan de organisatie zelf gebruiken om bv. minder populaire (maar wel belangrijke) onderzoeken te financieren.