Hoe ziek is de politiek?Is de kiezer de weg kwijt? We staan voor de vijfde Tweede Kamerverkiezingen in tien jaar tijd, op een moment dat de binding met politieke partijen lager dan ooit lijkt te zijn. In de derde aflevering van een vierdelige Vox-stembusseriecommunicatiewetenschapper Maurice Vergeer: ‘Visuele communicatie is belangrijk geworden in debatten.’ Zijn we verkiezingsmoe in Nederland? ‘Over de komende verkiezingen valt dat lastig te zeggen. Wetenschappers doen veelal onderzoek achteraf. Wanneer je kijkt naar de opkomst bij de afgelopen verkiezingen kun je stellen dat er sprake is van een dalende trend. In andere landen is dat overigens niet anders.’ Wat valt op aan de manier waarop politici deze campagne hun boodschap verkondigen? ‘De eerste debatten waren conflictueus. De toonzetting was niet goed. Mensen zitten niet te wachten op bakkeleiende politici. Het moeten gezaghebbende personen zijn. Frappant was het akkefietje tussen Samsom en Rutte, waarbij Samsom herhaaldelijk zei: ‘Nu doet u het weer’. De volgende dag komt naar buiten dat Samsom ook heeft gelogen. Hij zegt dan wat aardigs tegen Rutte om zich in te dekken.’ Af en toe moet je echt voor de bijl durven gaan. Je moet doorpakken om iemand onbetrouwbaar of ongeloofwaardig te maken. Roemer deed dat ook bij Rutte, maar begon te twijfelen. En vervolgens kwam die foto met dat rietje: dat was dodelijk. Hoewel het niet goed is als mensen zich daardoor laten leiden, is de eerste indruk toch bepalend. Visuele communicatie is belangrijk geworden. In debatten moet je zelfverzekerd overkomen. Zowel visuele communicatie als de inhoud van een boodschap zullen in bepalende mate een rol spelen bij het kiezen voor een partij. Job Cohen had last van zware baardgroei. Aan het einde van de dag kwam hij dan wat onverzorgd over. Dat kan meespelen in de beslissing van een kiezer.’ Hoe kunnen politici door hun communicatie te veranderen de kiezers weer aan Den Haag binden? ‘Het begint natuurlijk met het waarmaken van beloftes. Als je een dag na 12 september al begint te draaien, komt dat je geloofwaardigheid niet ten goede. Wat ook zal schelen, is wanneer het kabinet de vier jaar eens vol maakt. Dat hebben we het afgelopen decennium niet meer meegemaakt. Het doet denken aan Italiaanse toestanden. Mensen behoren ons land te besturen. Om het beeld bij te stellen dat er niet wordt geregeerd, moet het conflictueuze eruit. Het werkt niet om hard te  roepen, iemand te laten vallen of niet te willen samenwerken. Er is een verschil tussen een verkiezingscampagne en het reguliere parlementaire jaar. Zichtbaarheid is in dat laatste geval belangrijk. Laat mensen weten dat je er bent. Dat hoeft niet te gebeuren door ergens fors tegenin te gaan, dat kan puur op inhoud. Een fikse woordenwisseling over een boerkaverbod mag best met forse argumenten gevoerd worden, want dat is ook een cruciaal iets. Zolang het op de inhoud is conflictueus is, kan het. Dat straalt betrokkenheid uit.’ Elke dag mag de geïnterviewde een vraag stellen aan een van de politieke partijen. Maurice Vergeer wil van een kleine partij weten:  ‘Waarom maken jullie minder gebruik van gratis middelen als sociale media?’ Anton Teuben, oprichter  Soeverein Onafhankelijke Pioniers Nederland (SOPN): ‘Wat wij merken is dat mensen behoefte hebben aan persoonlijk contact. In een tijd waarin ze de band met Den Haag verliezen, moet je juist naar de burger toe gaan in de steden.  We gebruiken Twitter wel, daar komen ook veel reacties vandaan, maar er wordt ook veel onzin geplaatst. Het geeft niet altijd het beeld weer dat we zouden willen hebben. Ik zal er echter naar aanleiding van de opmerking van meneer Vergeer tijdens de laatste campagnedagen bij onze kandidaten op toezien dat zij de sociale media gebruiken. Het is immers een alternatief voor dure radio- en tv-spots.’ Jorg Leijten, foto Gerard Verschooten, beeldbewerking Dick van Aalst