‘Een universiteit die wil bijdragen aan een gezonde en vrije wereld, stopt met dierproeven’
Zaterdag protesteerde de Vegan Student Association (VGA) tegen dierproeven op de campus. © VGA
OPINIE – Afgelopen zaterdag demonstreerden studenten van de Vegan Student Association (VSA) op de campus tegen het gebruik van dierproeven. De Radboud Universiteit moet stoppen met dierexperimenten, vindt VSA-voorzitter Rebecca van Eijden.
Verscholen op onze campus voert de Radboud Universiteit op duizenden dieren experimenten uit. In 2016 mochten, na veel protest, de apen waarop werd geëxperimenteerd naar Stichting Aap. De andere dieren, van konijnen en ratten tot schapen en varkens, konden niet ontsnappen aan hun lot als proefdier. Voor hen stond ik afgelopen zaterdag met studenten van de VSA voor het Radboudumc. Op wereldproefdierendag, een dag waarop over de hele wereld gedemonstreerd wordt tegen het experimenteren op dieren. Als VSA roepen we de Radboud Universiteit op om voor al het onderzoek dat niet wettelijk verplicht is de transitie naar diervrij onderzoek te versnellen en zo snel mogelijk te stoppen met het experimenteren op dieren.
De universiteit verdedigt dierproeven met een beroep op noodzakelijkheid. Ze zeggen dieren te moeten gebruiken voor experimenteel onderzoek, omdat het immoreel is om pijnlijke experimenten op mensen uit te voeren. Dieren lijken op mensen en zijn dus de next best thing. Als dit immoreel is voor mensen, waarom dan niet bij dieren? Vaak wordt dan benadrukt dat ze anders zijn dan mensen. Maar de wetenschappelijke consensus is dat dieren wel degelijk een bewustzijn hebben, en juist wel op mensen lijken in de mate van pijn en stress die ze kunnen ervaren tijdens een experiment.
Alternatieven
Daar komt bij dat dieren fysiologisch juist niet genoeg op ons lijken om betrouwbare experimenten mee te doen. Merel Rients-Hoitinga, hoogleraar bij het Radboudumc, toonde door middel van systematische reviews aan dat diermodellen een heel kleine voorspellende waarde hebben voor mensen en dat alternatieven vaak beter zijn. Bovendien kunnen deze dieren nooit toestemming geven voor de experimenten waarvoor ze worden gebruikt.
‘De Radboud Universiteit houdt vast aan oude ideeën’
Hoewel er wat vooruitgang is, onder andere door onderzoeksinitiatief SYRCLE, lijkt de Radboud Universiteit nog vast te houden aan oude ideeën over het omgaan met dieren en de noodzaak van het gebruik van dieren in onderzoek. Terwijl het verleden heeft laten zien dat ze het wél kan, als de wil er maar echt is. In sommige gevallen is dit afhankelijk van wetgeving; zo verminderde in 2015 het aantal dierproeven na de vernieuwde Wet op de Dierproeven. Een jaar later stopte de Radboud Universiteit met het gebruik van apen voor dierproeven – ook al was er op dat moment niet voor elk onderzoek dat liep een alternatief.
Dat de universiteit wel stopte met experimenten met apen, maar niet met andere dieren, is op een bepaalde manier begrijpelijk. Vanwege de gelijkenis met mensen gaat het gebruik van apen sneller wringen. Maar eigenlijk is dit niet eerlijk, want de dieren die onderzoekers nog wel gebruiken kunnen net zo veel pijn en stress ervaren, alleen kunnen we ons daarin misschien wat minder goed inleven.
Geen vermindering
De Radboud Universiteit zegt over haar proefdierenbeleid al jaren dat ze inzet op drie R’en: replace, reduce en refine (vervangen, verminderen en verbeteren). Een mooie slogan, die klinkt alsof de universiteit actie onderneemt. In werkelijkheid is het aantal dieren al jaren redelijk stabiel: rond de 12.000. Van vermindering is dus weinig sprake.
Wat ons betreft moet een andere R centraal staan: rethink. De Radboud Universiteit moet het gebruik van proefdieren in zijn geheel heroverwegen.
Want in hun nieuwe strategie zegt de universiteit dat ze wil bijdragen aan een gezonde, vrije wereld met gelijke kansen voor iedereen. Om dit te bereiken zou ze zich moeten inzetten om de meest betrouwbare onderzoeksmethoden te gebruiken om een gezonde, ‘vrije’ wereld te creëren. En een vrije wereld voor iedereen, betekent ook vrijheid voor niet-menselijke dieren.
Simon schreef op 26 april 2021 om 17:25
Hoe sympathiek deze actie ook is: zonder gebruik van proefdieren was er geen vaccin ontwikkeld tegen Corona … Ik vrees dat dierproeven noodzakelijk blijven.
Paul schreef op 26 april 2021 om 22:35
Als ik het artikel goed lees dan zouden we zonder dierproeven al eerder een coronavaccin hebben gehad, omdat alternatieven voor dierproeven betrouwbaardere resultaten opleveren.
Bovendien, vraagt de schrijver aan het Radboud: ‘rethink’ de relatie tot dieren. Als we die gedachte doortrekken kunnen we ook stellen dat als we onze relatie tot dieren inderdaad fundamenteel zouden heroverwegen, dat we waarschijnlijk überhaupt geen last meer zouden hebben van zoönosen (waaronder corona).
R schreef op 27 april 2021 om 02:07
Het is niet de taak van een enkele universiteit of umc om geld vrij te maken voor onderzoek naar alternatieve pre-klinische modellen. Dat geld zal vanuit de overheid of de EU moeten komen.
Overigens zijn er in het umc best een hoop projecten die pogen alternatieven voor diermodellen te ontwikkelen (nieronderzoek, tumor-on-a-chip bijvoorbeeld). In een enkel geval (denk aan experimental endotoxemia) is er al een alternatief, namelijk op mensen experimenteren.
En: voor sommige dierproeven bestaat geen alternatief. Hoe kun je een in vitro of in silico model ontwikkelen voor hetgeen je niet begrijpt? Complexe interacties tussen microbioom en het immuunsysteem en/of het brein, ontwikkelingsbiologie van embryo’s, knockout-muizen (toegegeven: soms bestaat er een zeldzame patiënt), etc.
Verder vind ik het een beetje jammer dat de auteur het doet lijken alsof die luie wetenschappers geen zin hebben om een alternatief te gebruiken/ontwikkelen (“Terwijl het verleden heeft laten zien dat ze het wél kan, als de wil er maar echt is”). Ik ken niemand die staat te springen om dierproeven uit te voeren, integendeel: veel mensen hebben emotioneel last van hun dierexperimenten. Daarbij: enig idee hoe duur en tijdrovend dierproeven zijn? Niemand die daar aan begint als het niet nuttig is hoor. Als er een alternatief bestaat is de dierproef niet eens toegestaan trouwens. Wat me weer brengt bij mijn eerste punt: er is best wil, maar er is een significante berg geld voor nodig (en tijd).
Klein laatste puntje nog, waarvoor het me wel aan harde data ontbreekt: het aantal promovendi stijgt al jaren, maar het aantal proefdieren niet. Klinkt als een verbetering toch?