Een schrijver experimenteert anders dan een wetenschapper. Auteur Christiaan Weijts, afgelopen semester universitair writer in residence, onderzocht de Europese identiteit door een verhaal te schrijven. ‘Ik dropte twee personages, een Nederlandse celliste en een Romeinse portrettekenaar, in een federaal Europa in de nabije toekomst. Toen keek ik wat er gebeurde.’ Dat verhaal leest Weijts vanavond voor.

Na het voorlezen van zijn verhaal gaat Weijts in gesprek met politiek filosoof Evert van der Zweerde. De schrijver was afgelopen semester writer in residence op de Radboud Universiteit. Hij hield zich bezig met een nieuw onderzoeksthema van de geesteswetenschappen: Europe and its worlds. Het verhaal is sciencefiction, want een staatkundig verenigd Europa is verre toekomstmuziek. ‘Maar sciencefiction zegt veel over het nu,’ stelt Weijts. ‘De verhaalpersonages vertegenwoordigen verschillende stemmen.’ Het ene personage werkt als portrettekenaar en ziet de mensen vervlakken onder hun gedeelde Europese identiteit. Ze gaan allemaal op elkaar lijken. Zijn tegenspeelster, de celliste, denkt er anders over: volgens haar kunnen verschillende identiteiten naast elkaar bestaan. In de VS ben je Europeaan, in Europa Nederlander, in Nederland Limburger. Ook Weijts combineert verschillende identiteiten. ‘Ik was verrast toen de leidsters op de crèche me feliciteerden met een literaire prijs. Daar ben ik vooral vader.’ Toch kan hij zich de dreigende eenheidsworst voorstellen. ‘Ik vind het straatbeeld van grote steden als Brussel en Londen uitwisselbaar. Alsof iedereen deel uitmaakt van eenzelfde cultuur.’ Iedereen draagt dezelfde kleding, koopt dezelfde gadgets en ziet dezelfde films. ‘Identiteit bestaat bij de gratie van het zich onderscheiden van anderen. Als de gemene deler zich steeds uitbreidt, van Nederland naar Europa, wordt de identiteit misschien te algemeen om nog betekenis te hebben. Of, zoals de tekenaar in het verhaal moppert: dan kun je je wel identificeren met alles op twee benen.’ Denkt Weijts dat de verenigde staten van Europa er komen? ‘Staatsvorming is altijd ingezet door elites. Nu kan dat niet meer en moet ook het volk instemmen. In mijn verhaal is dan ook sprake van een kleiner Europa, Griekenland doet bijvoorbeeld niet mee.’ Maar: ‘Samenwerking en integratie zijn onvermijdelijke natuurkrachten. Eencelligen werden meercelligen, dorpen werden miljoenensteden. Een verenigd Europa is een onontkoombare kwestie van tijd.’ / Lydia van Aert   foto: Peter Boer