Nijmeegse medici hebben aanwijzingen gevonden voor een verband tussen slecht slapen en de ziekte van Alzheimer. Om geld in te zamelen voor vervolgonderzoek (er is nog een ton nodig) organiseren ze op 6 juni een benefietdiner in het Goffertstadion. Een rondritje in de MG van arts-onderzoeker Jurgen Claassen is ook mogelijk.

De resultaten van het onderzoek zijn nog vers. Een eerste versie van een artikel erover ligt nu bij een wetenschappelijk tijdschrift. De bevindingen liegen er niet om. Het Alzheimereiwit (Amyloid-beta 42) neemt toe bij mensen die te weinig slapen. Een groep van 26 mannen van middelbare leeftijd deed mee aan de studie van arts-onderzoeker Jurgen Claassen en promovenda Sharon Ooms. De helft van de mannen werd de hele nacht wakker gehouden, terwijl de andere helft sliep. Al die tijd werd het Alzheimereiwit in het hersenvocht gemeten, via een klein slangetje dat met een ruggenprik was ingebracht in het ruggenmerg. Het bewuste eiwit is niet alleen bij patiënten aanwezig. Iedereen maakt het aan, op momenten dat de hersenen actief zijn. ‘Als je slaapt, herstellen je hersenen. Je maakt het eiwit nog wel aan, maar minder. We vermoeden dat als mensen chronisch slecht slapen, ze dat eiwit blijven aanmaken.’ Wat er dan gebeurt, kun je vergelijken met suiker in een glas thee. ‘Eén schep lost helemaal op, daar vind je niets meer van terug. Maar als je steeds meer suiker toevoegt, gaat het neerslaan.’ Dat patiënten met de ziekte van Alzheimer een opeenhoping hebben van Amyloid-beta 42 in het brein, is al langer bekend. Juist die klontering is schadelijk: het zorgt voor een gestage afbraak van hersenzenuwcellen. Claassen vermoedt dat het zo’n twintig jaar duurt voordat Alzheimer zich manifesteert. Amerikaanse collega’s zagen eerder al een verband met een gebrek aan slaap tijdens een experiment met muizen. De klontering van eiwitten in de breinen van de muizen die lange tijd wakker werden gehouden, was evident. Ze kregen een ziekte die verwant is aan Alzheimer (en konden prompt hun voer niet meer vinden). Claassen en zijn promovenda hebben nu ook bij mensen aangetoond dat slecht slapen invloed heeft op de productie van het eiwit. De eiwitspiegel van de groep mannen die normaal sliep, was 6 procent lager dan die van de groep die niet sliep. In het vervolgonderzoek gaan ze kijken of het ertoe doet hoe diep je slaapt. Hebben mensen met slaapapneu – die zichzelf regelmatig wakker snurken – bijvoorbeeld meer kans op Alzheimer. De inzamelingsactie is ongebruikelijk, maar geeft de onderzoekers meer vrijheid in het bepalen van hun agenda. ‘Fondsenverstrekkers zijn selectiever geworden. Ze bepalen steeds vaker wat de insteek van je onderzoek moet zijn. Als je zelf geld inzamelt, kun je onderzoek doen waarvan je zelf vindt dat het nu moet gebeuren.’ / Martine Zuidweg Zes Nijmeegse koks, van Het Savarijn, De Schat, Vesters, Bruut, Beau en het Vlaams Arsenaal, gaan het benefietdiner in de Goffert klaarmaken. Op het programma staan bekende Nederlanders als voormalig commandant Peter van Uhm, Golden Earringdrummer Cesar Zuiderwijk en oud-minister Jan Pronk. Arts-onderzoeker Jurgen Claassen veilt ter plekke een rondrit in zijn MG uit 1972.