Genderinclusief taalgebruik is nog lang geen gemeengoed op de Radboud Universiteit
Beeld: Pixabay
De Radboud Universiteit moet meer haar best doen om genderinclusieve taal te gebruiken, vinden promovenda Lena Richter en diversity officer Jeannette Heldens. ‘Vrouwen zijn niet langer afwezig in de academische wereld, daar moet ook de taal zich op aanpassen.’
Toen Lena Richter begon met haar promotie in Islamstudies in Nijmegen, viel het haar op dat de Radboud Universiteit systematisch niet-genderneutrale taal gebruikt, bijvoorbeeld in vacatureteksten.
‘Elke wetenschapper aan de Radboud Universiteit krijgt een persoonlijke pagina’, vertelt ze. ‘Daarop staat ook zijn of haar academische positie. Die wordt echter altijd aangeduid in de mannelijke, generieke, vorm: promovendus in plaats van promovenda, docent in plaats van docente, directeur in plaats van directrice.’ Op haar profielpagina werd zij dus ook automatisch ‘promovendus’. Toen Richter verzocht om die titel aan te passen naar promovenda, kreeg ze dat pas vele e-mails later voor elkaar.
Comfortabel voelen
‘Misschien valt het me extra op omdat ik Duits ben en wij een meer inclusieve taal hebben, maar het lijkt me problematisch dat het geen structurele optie is dat mensen zelf een voornaamwoord kunnen kiezen waar zij zich comfortabel bij voelen. De universiteit zou dit moeten faciliteren.’
Het gaat er haar niet om, benadrukt ze, dat mensen gedwongen worden om aan te geven wat hun gender is, maar dat ze de mogelijkheid hebben om zelf een vorm te kiezen waar zij zich goed bij voelen. ‘Sommige vrouwen vinden het prima om de mannelijke vorm te gebruiken, terwijl anderen zich juist buitengesloten voelen of over het hoofd gezien als de generieke vorm wordt gebruikt.’
Het gebruik van de mannelijke variant bij functienamen is een structureel probleem en veranderingen op dat gebied gaan maar langzaam, vindt ook diversity officer Jeannette Heldens. Richters ervaring laat volgens haar zien dat deze kwesties vaak individueel behandeld worden in plaats van structureel. Zeker vier andere medewerkers benaderden Heldens met vergelijkbare problemen, zoals het gebruik van voornaamwoorden op de universiteit.
Vooroordelen
Of de mannelijke of vrouwelijke vorm van een functietitel gebruikt wordt maakt nogal wat uit, legt Heldens uit. Veel onderzoek toont aan dat mensen bij generieke vormen nog steeds meteen aan mannen denken, vaak onbewust. Dat laat zien dat taal vooroordelen in de hand werkt, zegt Heldens. Deze ‘gendered’ taal draagt niet alleen stereotypen uit, maar kan er ook voor zorgen dat mensen zichzelf niet geschikt achten voor een positie.
‘Universiteiten zijn gecreëerd rondom een door mannen gedomineerde cultuur’
‘Universiteiten zijn gecreëerd rondom een door mannen gedomineerde cultuur’, valt Richter haar bij. ‘Daarom is het belangrijk om niet te vergeten dat taalgebruik ertoe doet en de categorieën die we gebruiken een bepaalde lading hebben. Vrouwen zijn niet langer afwezig in de academische wereld, daar moet ook de taal zich op aanpassen.’
Structurele veranderingen nodig
Heldens: ‘De discussie over genderneutrale taal aan de universiteit is niet nieuw. Maar die heeft wel extra aandacht nodig. We moeten ons bewust zijn van vooroordelen op de universiteit. Ik vind dat we in vacatures genderneutrale taal moeten gebruiken, of zowel de vrouwelijke als mannelijke vorm. De afdeling personeelszaken doet al haar best om dat zo neutrale mogelijk te doen, maar er zijn grotere structurele veranderingen nodig.’
Zo merkt Heldens dat faculteiten verschillend denken over deze onderwerpen. ‘Ik denk dat we meer discussies moeten voeren op onze universiteit over deze onderwerpen. Ook is zijn er meer onderzoek, training en beleidsveranderingen nodig.’ Het Diversity, Equity and Inclusion Office, zegt ze, wil een platform creëren waar mensen kunnen leren over genderneutrale taal, waarna zij hun kennis kunnen delen met hun leeftijdsgenoten. ‘Eigenlijk zou er op elke faculteit een loket voor inclusie moeten zijn, niet één loket voor de hele universiteit, ook al betekent dat misschien veel werk voor de universiteit.’
Diepe zucht schreef op 20 september 2021 om 16:24
Zucht
Dubbele zucht schreef op 22 september 2021 om 11:50
Ik sluit mij volledig aan bij de zucht van Diepe zucht.
Driedubbele zucht schreef op 22 september 2021 om 12:11
Ik ben het volledig eens met de vorige twee sprekers.
Vierdubbele zucht schreef op 22 september 2021 om 21:45
#metoo
Diepe zucht schreef op 25 september 2021 om 19:37
eens, zucht
Student schreef op 20 september 2021 om 22:50
Ik hoopte dat dit soort onzin nooit naar onze universiteit zou komen. Helaas is het nu wel zover. Kunnen we in het kader van “je bent nodig” ons niet beter richten op dingen die er écht toe doen in plaats van dat we dit soort triviale problemen aankaarten?
Jan van Oort schreef op 21 september 2021 om 10:29
@Student
Gelukkig, ik dacht dat ik de enige was die wel een beetje klaar is met dit soort activistisch gedram.
Hij/hem schreef op 21 september 2021 om 11:05
Óf, en hier is een idee, op een universiteit met 40.000 studenten en medewerkers, maken we plek voor allebei.
Foto’s van zwarte gaten zijn ook niet nodig om de klimaatcrisis op te lossen, maar we steken er als universiteit wel moeite in. Genderneutraal of -inclusief taalgebruik is niet nodig om armoede tegen te gaan (alhoewel er waarschijnlijk wel wat post-post-post-kritische denkers het daarmee oneens zijn), maar dat betekent niet dat we er niets mee moeten doen. En hoe moeilijk is het om een promovenda een promovenda te noemen?
Vijfvoudige zucht schreef op 22 september 2021 om 14:15
@ Hij/hem
Een promovendus “promovenda” noemen geeft volstrekt overbodige informatie, over het geslacht van de promovendus. Waarom zou je dat willen?
Studente schreef op 21 september 2021 om 13:18
Ik durf te beweren dat al die negatieve reacties van mannen komen die er nooit mee te maken hadden dat hun pronomen niet bestaat.
Fleur schreef op 21 september 2021 om 17:40
Vrouwen hebben er ook nooit me te maken hoor. Hij is niet het enige voornaamwoord, want daar hebben we gewoon een gangbaar woord voor hoor. Ik word bijvoorbeeld vaak zij genoemd. Daarnaast kan je in sommige gevallen ook het hanteren. Alles wat anders is dan die drie is pure lariekoek.
Extreem links is gewoon langzaam gek aan het worden. En ik weet zeker dat ik niet de enige niet mannelijke persoon ben die dit ook vind. Terwijl de wereld langzaam verbrand, en er een volk aan de andere kant van de wereld tot slaaf gemaakt en uitgeroeit wordt zitten links extremisten hier te zeuren dat er ergens “directeur” stond in plaats van “directrice”. Kom op zeg.
Dubbele zucht schreef op 22 september 2021 om 12:06
Ik sluit me aan bij Fleur. En ook ik ben vrouw.
Studente schreef op 22 september 2021 om 13:21
Klopt Fleur, er zijn ergere problemen. Maar dat wil niet zeggen dat andere problemen er niet mogen zijn. En de ontbrekende genderneutraliteit is maar één deel van wat er mis is met de maatschappij wat betreft dezelfde rechten voor man en vrouw.
Fleur schreef op 22 september 2021 om 16:10
@Studente
Het hele punt is dat er geen probleem is. Er worden problemen gemaakt. Volgens een zogenaamd “gender neutraal” oogpunt worden anti gender neutrale termen bevorderd. Dat slaat werkelijk waar helemaal nergens op.
Eric Brendel schreef op 21 september 2021 om 18:47
“Zo merkt Heldens dat faculteiten verschillend denken over deze onderwerpen.”
Nou dat is lekker divers zou je zeggen, maar dat soort diversiteit MAG helemaal niet, we moeten allemaal hetzelfde denken. En dus moet er een loket voor inclusie komen waar mensen kunnen leren over genderneutrale taal zodat we met z’n allen één grote ideologische eenheidsworst worden. En zo bereiken de diversiteitsroepers precies het omgekeerde van wat ze zeggen te willen.
Vierdubbele zucht schreef op 22 september 2021 om 12:09
We zijn pas genderneutraal als het vanzelfsprekend is dat achter een aanduiding als “directeur” zowel een vrouw, man of hoe-men-zich-ook-wil-zien schuil kan gaan. Pas dan is taalgebruik inclusief, want neutraal.
Maar zolang we het van belang vinden, eisen zelfs, dat een dergelijke aanduiding ook een geslacht aangeeft blijven we in pre-emancipatoire tijden hangen. Het moet juist niet van belang zijn of de “direc-” een -teur (verondersteld een man) of -trice (dus vrouw) is, dus waarom zou dat in het woord tot uitdrukking moeten komen? Dit soort onzin staat echte vooruitgang alleen maar in de weg. Hou op!
Pieter schreef op 22 september 2021 om 14:45
Vierdubbele zucht heeft gelijk, het gebruik van het woord directeur bij een man en directrische bij een vrouw is precies het tegenovergestelde van genderneutraal taalgebruik.
Hij/hem (al sinds de geboorte) schreef op 22 september 2021 om 17:37
Genderneutraal en genderinclusief taalgebruik zijn niet hetzelfde. Fleur, Zuchtmevrouw, en Pieter lijken dat niet door te hebben.
Er is niks mis met iemand die zich vrouw voelt aanduiden als vrouw. Er is niets mis met een man een man noemen. Er is wel iets mis met mannen als vrouwen aanduiden en vrouwen als mannen. Dat het jou persoonlijk niet stoort wil niet zeggen dat het niemand stoort of dat niemand zich eraan mag storen.
Genderneutraal taalgebruik is weer aan de orde als je niet weet of iemand zich man of vrouw of geen van beiden voelt. Dat staat los van de discussie of je directeur of directrice op het naambordje naast de deur moet zetten. Willen we nog een genderneutrale versie van directeur/trice? Waarom niet? Ik stel directorum voor.
Jurgen Brink schreef op 23 september 2021 om 09:03
Het valt mij op dat dit soort discussies vaak direct in gepolariseerde standpuntuitwisseling schiet. Of je bent het er -in dit geval genderinclusief taalgebruik- hartstochtelijk mee eens, of je gruwt ervan dat dit als een groot issue wordt ervaren. Is er wel eens wetenschappelijk onderzoek gedaan naar of dat (gepolariseerde meningen) zo is en waarom dit zo is?
Pieter schreef op 23 september 2021 om 09:54
@Jurgen Brink
We hebben te maken met een generatie waarvan een deel is gevallen voor een gevaarlijke radicale ideologie die is overgewaaid uit Noord-Amerika en daar de sfeer op de campussen al jaren verziekt. Sommigen zijn hier zo fanatiek in dat het soms lijkt op een religieuze sekte. Dat hier fel op wordt gereageerd is daar een logisch gevolg van.
Hij/hem schreef op 23 september 2021 om 11:21
“Die ideologie dat vrouwen niet als man aangesproken willen worden is gevaarlijk”.
Hou toch op. Niet alles waar je het mee oneens bent is een gevaarlijke ideologie. Dit verhaal is overigens ook niet uit Amerika overgewaaid, want daar hebben ze nauwelijks geslachtsgebonden functieaanduidingen.
Als al jouw collega’s jou de hele dag Petra zouden noemen, zou je daar ook een keer genoeg van hebben. Je hebt geen diversiteits- of inclusieofficier nodig om dat te begrijpen en je zou er ook geen nodig moeten hebben om zoiets te veranderen.
Pieter schreef op 23 september 2021 om 15:09
@Hij/hem
Die ideologie gaat heel veel verder dan dit hele kleine onderwerpje en volgens mij weet je dat best.
Hij/hem schreef op 23 september 2021 om 17:07
Nu komt de aap uit de mouw. In plaats van ideeën te beoordelen op hun waarde, onafhankelijk van waar ze vandaan komen, keur jij ze af zodra (in jouw ogen) radicale gender-ideologen dat idee ook ooit hebben geopperd. In plaats van jezelf af te vragen “is het niet vreemd dat we een directrice ‘directeur’ noemen?”, stel jij jezelf de vraag of het idee niet afkomstig is van “de vijand”.
Via dezelfde denkwijze is een verhoging van het minimumloon een knieval voor het communisme, een coronatest dictatoriale onderdrukking van de New World Order, en de optie om je geprefereerde voornaamwoorden in je Twitterbio te zetten het einde van het onderscheid tussen X en Y-chromosomen. Glijdende schaal-argumenten zijn niet voor niets drogredenen.
Laat jezelf eens niet zo op de kast jagen zodra het woord ‘gender’ valt. Lees eerst rustig wat er überhaupt gezegd wordt. Een idee is goed of slecht en dat oordeel staat los van enige ideologie waar datzelfde idee in voorkomt.
Pieter schreef op 24 september 2021 om 11:09
Er is hierboven door anderen al uitgelegd waarom het onderscheid tussen directeur en directrice geen goed idee is. En ja, de genderideologie is een onderdeel van de gevaarlijke identiteitspolitiek, die individuen reduceert tot hun huidskleur, afkomst of geslacht. Sahra Wagenknecht, leider van de Duitse partij Die Linke, schrijft hierover in haar boek “Die Selbstgerechten” (De zelfgenoegzamen):
‘Het identiteitspolitieke links-liberalisme, dat mensen ertoe uitnodigt hun identiteit te laten samenvallen met hun etnische afkomst, hun huidskleur of hun seksuele voorkeur, construeert niet alleen belangen die er überhaupt niet zijn. Het splijt ook, waar samenwerking juist van het grootste belang is. Dat doet het links-liberalisme door minderheden constant te definiëren aan de hand van hun verschil met de meerderheid en leden van deze minderheden er vervolgens toe op te roepen zich van de meerderheid af te wenden en zich op te sluiten in een eigen standpuntgetto. Begrijpelijkerwijs leidt dat bij de meerderheid tot het gevoel dat de eigen belangen anders zijn dan die van etnische, raciale of seksuele minderheden… Het links-liberalisme zekert daarmee de cultureel-politieke versplintering van de middenklasse en voorkomt daarmee dat politieke meerderheden voor een daadwerkelijk andere toekomst überhaupt van de grond komen.’
Persoon A schreef op 1 december 2021 om 13:56
Helemaal eens met dit artikel! In Duitsland zie je dat het best makkelijk is om om te stappen naar een gender-inclusieve-taal. Er is weinig reden het niet de doen en veel reden het wel te doen. Bedankt hiervoor!
m van dijk schreef op 16 maart 2022 om 22:30
Wat is er mis met genderinclusiviteit? Het erkennen dat er meer genders zijn dan man of vrouw. En waarom is uberhaubt alles wat vrouwelijk was in functieomschrijving afgeschaft?. Ik heb op school nog geleerd Directeur als het een man is en Directrice als het een vrouw is zelfde met medewerker of medewerkster en ineens was het foetsie overal. Sommige wijzigingen zijn niet logisch. Ik wil niet genderneutraal zijn ik ben een vrouw. En ik kan me ook indenken dat er mensen zijn die zich of beiden of geen van beiden standaard gelachten voelen dan niet slechts een keuze uit de hokjes m of v kunnen maken. Mijn inziens is erkenning van alle geslachten/sekse en dan ook volledig in onze Nederlandse taal. Dus niet genderneutraal dat weer doorslag naar de andere kant is want man vrouw mag dan niet meer en dus tot nieuwe identiteitscrisis kan leiden maar genderinclusief ieder geslacht officieel erkennen door het een plek te geven te beginnen met verrijken van de taal voor de andere geslachten. Gelijkheid bereik je niet door alle verschillen te elimineren maar door juist de verschillen te erkennen als normaal en oke. Niks mis met vrouw zijn niks mis met man zijn niks mis met intersekse zijn niks mis met transgender zijn enzovoort. Met man vrouw schrappen bereik je juist weer een label die man vrouw taboe maakt. Dus niet uitstuffen van m en v maar juist toevoegen van de overige sekse. Ruimte om te zijn wie je bent voor iedereen!