Soms sukkelt de wetenschap zachtjes in slaap omdat iedereen het wel zo’n beetje met elkaar eens is. Tot iemand met een frisse blik iedereen plotseling wakker schudt met een heel nieuw idee. Dat deed biofysicus Kerstin Blank met een studie naar de activiteit van enzymen, die vorige week is gepubliceerd in het tijdschrift ACS Nano.

Een jaar of tien geleden werd het voor het eerst mogelijk om de activiteit van één enkel enzym te meten. De conclusies waren heel verrassend: soms is zo’n enzym actief, maar veel vaker lijkt het te slapen. Groot nieuws – en belangrijk voor industrie die de eiwitten inzet vanwege hun handige functies. De wasmiddelenindustrie bijvoorbeeld gebruikt enzymen om op een lage temperatuur de was toch schoon te krijgen. De eiwitten worden wel de werkpaarden van de biologie genoemd, omdat ze een belangrijke rol spelen in biochemische reacties.
Eigenlijk lastig dat ze het grootste deel van de tijd inactief zijn. Alleen: dat blijkt niet waar. Het gaat tenminste lang niet voor alle enzymen op.

Artefact
Nieuw onderzoek en een heranalyse van de resultaten van de eerdere data, laten zien dat het waarnemen van slapende enyzmen een product is van de gebruikte analysemethode. Een artefact, zoals dat netjes heet in de wetenschap, in gewone taal een meetfout. Kerstin Blank verbeterde de methode en bekeek een ander enzym. Dat sliep niet maar was juist de gehele tijd actief.
‘Je kunt niet meer volhouden dat alle enzymen zich hetzelfde gedragen. Er zit veel verschil in hoe actief ze zijn. Ik denk dat dat samenhangt met hun functie in het lichaam. Daar kunnen we nu gericht naar gaan kijken’, zegt de onderzoekster bij de afdeling chemie van het Institute for Molecules and Materials (IMM) van de Radboud Universiteit. Ze is hoofdauteur van het paper in ACS Nano  dat vorige week verscheen.
‘Ik kreeg eerst veel oppositie uit de wereld van de biofysica – men was te zeer gehecht geraakt aan het idee van slaperige enzymen om het zomaar los te laten. Maar ik heb ze weten te overtuigen!’ Altijd leuk dat je als aanstormend jong talent je vakgenoten wakker weet te schudden… / Iris Roggema

Afbeelding Kerstin Blank: Het enzym (rood), een complex en groot biomolecuul, is voor het onderzoek op een oppervlak geplakt. De groene puntjes zijn de producten van het enzym. Met een trucje hebben de onderzoekers ze fluorescerend gemaakt. Zo kan gemeten worden of het enzym inderdaad actief aan het werk is door de grijze puntjes in groene om te zetten.