Hoezo ‘pechgeneratie’? Minister Dijkgraaf vindt dat studenten niet zo negatief moeten doen

22 nov 2022

Klagen over studieschulden en hogere rente? Studenten zouden niet zo negatief naar de toekomst moeten kijken, zei een geïrriteerde minister Dijkgraaf na afloop van zijn Kohnstammlezing.

Gisteren hield minister Robbert Dijkgraaf de jaarlijkse Kohnstammlezing over maatschappij, onderzoek en onderwijs. Zijn betoog klonk inmiddels bekend. Hij wil bijvoorbeeld meer waardering voor het beroepsonderwijs en streeft naar grotere vrijheid in onderwijs en onderzoek.

Als een echte politicus wilde hij ook enkele successen verzilveren, zoals de herinvoering van de studiebeurs, de nieuwe investeringen in onderwijs en onderzoek en de komst van een ‘slimmer’ (minder vol) collegejaar. Hiermee probeert hij de druk op jonge mensen enigszins te verminderen.

‘Iederéén wil een betaalbare woning hebben’

Maar na afloop kreeg hij vragen uit de zaal. Een student vroeg naar zijn inschatting: denkt hij dat studenten nog hoopvol naar de toekomst kijken? Toen liet hij, na een betoog over optimisme en vooruitgang, iets van zijn ergernis en frustratie zien. ‘Ik schrik soms, als ik met studenten spreek, hoe negatief ze zijn.’

Foto: Martijn Beekman/Rijksoverheid

Hij snapt hun zorgen over schulden, de huizenmarkt en flexcontracten, zei hij, maar de arbeidsmarkt is nog nooit zo goed geweest en kinderopvang wordt bijna gratis. En sommige dingen, zoals stress, spelen in de hele samenleving. ‘Het is niet alleen financieel.’

Maar de hogere rente op studieschulden helpt niet echt mee, wierp de student tegen. Dijkgraaf had er weinig geduld mee. Het zijn altijd studenten uit het hoger onderwijs die daarover klagen, sneerde hij. Iedereen met spaargeld of een hypotheek weet dat de rente verhoogd wordt.

‘Ik voel wel de emotie, maar het zijn ook wel de hoogopgeleide mensen die zeggen: compenseer ons voor dit of voor dat’, stelde Dijkgraaf. Hij wees de vragensteller op de andere helft van de maatschappij, die minder mogelijkheden en een lager inkomen heeft. ‘Ik snap mensen die zeggen: wij willen een betaalbare woning hebben. Maar iederéén wil dat. Daar ben jij niet alleen in. Dat geldt voor de hele generatie, of je nou gestudeerd hebt of niet. En dat is niet een-twee-drie te regelen.’

Een lachertje

‘Eerlijk gezegd raakt het me echt dat jouw generatie zo negatief naar de toekomst kijkt’, vervolgde de minister. Hij gaf een voorbeeld. Het kabinet heeft voor de koopkracht van studenten 500 miljoen euro extra uitgetrokken. Dat bedrag, omgerekend 165 euro per maand, komt volgend jaar boven op de basisbeurs voor uitwonenden. ‘Daar heb ik enorm weinig reacties op gekregen’, vertelde hij. ‘We hebben 500 miljoen euro gegeven aan het best opgeleide deel van de samenleving en dan krijg ik terug als officiële reactie van de studentenorganisaties: het is een lachertje. Dat is op een gegeven moment lastig uit te leggen aan de rest van de samenleving.’

‘De banen liggen echt voor het oprapen’

De student voelde zich niet aangesproken. Zijzelf is negentien en heeft geen schulden, zei ze, en ze is ook blij met het extra geld. De woede zit volgens haar vooral bij studenten van de ‘pechgeneratie’ boven haar.

Dat woord werkte als een rode lap op een stier. ‘Sorry, maar waarom is het de pechgeneratie?’, vroeg Dijkgraaf. Nou, omdat ze heel veel schulden hebben en geen basisbeurs kregen, was het antwoord.

Geluksgeneratie

De minister leek het allemaal maar onzin te vinden. Volgens hem praten mensen over schulden van tachtigduizend euro, terwijl de misgelopen basisbeurs alles bij elkaar maar vijftienduizend euro bedroeg. Dan zouden ze dus alsnog met een schuld van 65 duizend euro zitten.

‘Het is wel een generatie met de beste arbeidsmarkt die we ooit hebben gezien’, schetste hij. ‘De banen liggen echt voor het oprapen.’ De dertigers van nu hebben goedkope kinderopvang misgelopen, de veertigers en vijftigers krijgen te maken met een pensioenverandering. Die zou je ook pechgeneraties kunnen noemen. En hoe weet je eigenlijk wat toekomstige studenten allemaal gaan meemaken? ‘Waarom zijn zij de ‘geluksgeneratie’?’

Je kunt eigenlijk niet van pechgeneratie spreken, meende hij. ‘Ik snap het frame, maar ik twijfel of het het juiste woord is, eerlijk gezegd.’

Leuk dat je Vox leest! Wil je op de hoogte blijven van al het universiteitsnieuws?

Bedankt voor het toevoegen van de vox-app!

1 reactie

  1. Thomas schreef op 23 november 2022 om 00:16

    Laten we eerlijk zijn, niet het meest neutrale artikel dit. Voorbeelden:
    ”zijn ergernis en frustratie zien”
    ”sneerde hij”
    ”rode lap op een stier”
    ”De minister leek het allemaal maar onzin te vinden”

    Volgens mij erkent Dijkgraaf de reëel bestaande problemen wel maar contextualiseert en nuanceert hij ook het een en ander, wat op zich niet onterecht is gezien het nou ook niet compleet zeldzaam is dat student(organisaties) niet het volledige verhaal vertellen. Begrijpelijk vanuit een advocacy-angle, maar dan mag een minister ook best de andere kant laten zien.

    Voorbeeld: de student beweert dat er nu niks gebeurt voor de leenstelselgeneratie. Als iemand die er zelf onderdeel van is en zeker ook niet schuldloos is: dat klopt niet helemaal, want er wordt in de miljoenennota een extra miljard vrijgemaakt voor compensatie (bron: https://nos.nl/collectie/13915/artikel/2444887-de-belangrijkste-plannen-uit-de-uitgelekte-miljoenennota). Dat is ongeveer gelijk aan het extra basisbeursgedrag dat studenten volgend jaar krijgen.
    Wat betreft de rente: ja, natuurlijk is dat jammer, maar laten we ons ook realiseren dat het gaat om 0,46% rente op een inflatie van 14,3%. De kort-door-de-bocht versie: je schuld krimpt dus ~31 keer zo hard als je rente moet betalen. Dat de rente op de lening was gekoppeld aan de vijfjaars obligatierente was op zich geen nieuwe informatie. Pro-gamer move op dit onderwerp trouwens: https://nos.nl/op3/artikel/2450880-hbo-of-wo-student-kan-via-truc-lage-studierente-vastzetten

    Zo kan ik op zich nog even doorgaan. Dit is allemaal niet om te zeggen dat er geen terechte pijn is bij leenstelselstudenten over het vallen tussen twee basisbeursstelsels die toch een niet-verwaarloosbaar (maar zoals Dijkgraaf zegt ook geen schuldeliminerend) startkapitaal opleveren, en dat compensatie ten opzichte daarvan daar niet tegenop bokst. Vooral in combinatie met een disfunctionerende woningmarkt (naar mijn mening de kern van het grotere probleem voor de leenstelselgeneratie dan enkel de schuld an sich) is dat verre van ideaal. Maar dat maakt wel dat ik het persoonlijk niet helemaal eens ben met de framing van dit artikel, en het voor onszelf goed is het complete verhaal te kennen, ook voor effectieve toekomstige advocacy.

Geef een reactie

Vox Magazine

Het onafhankelijke magazine van de Radboud Universiteit

lees de laatste Vox online!

Vox Update

Een directe, dagelijkse of wekelijkse update met onze artikelen in je mailbox!

Wekelijks
Nederlands
Verzonden!