Een paar jaar geleden maakte ik kennis met Daniël Wigboldus, hoogleraar psychologie. Naar mijn mening een van de meest inspirerende hoogleraren van de Radboud Universiteit. Inspirerend, enthousiast en betrokken, en met een verfrissende kijk op onderwijs. Zo introduceerde hij bijvoorbeeld ‘Het Zevenaar Criterium’:
Stel u woont als student in de omgeving van Zevenaar. Om op de Nijmeegse campus te komen moet u met uw fiets via het pontje naar de trein richting Nijmegen. Best veel gedoe, maar voor een goed hoorcollege of een goede werkgroep heeft een student dat best over. Is een college zo goed? Voegt het wel zoveel toe dat het de moeite loont? Het Zevenaar Criterium.

In deze dagen is de vraag actueler dan ooit. Steeds vaker worden colleges (ook zonder praktische toetsing) met een ondermaatse aantrekkingskracht op studenten op schoolse wijze verplicht gesteld. Dat lijkt me een duidelijke diskwalificatie van een cursus. Goed onderwijs aan gemotiveerde studenten behoeft geen aanwezigheidsplicht.

Maar er is nog iets. Sinds een jaar of wat zijn verschillende faculteiten bezig hoorcolleges op te nemen (niet te verwarren met videocolleges: livestreams in een andere zaal om aanwezigheid daar te vervangen. Video opnames zijn additioneel. De praktijk leert dat opgenomen colleges niet minder bezocht worden dan reguliere colleges. Studenten kijken colleges naderhand terug om stof beter te beheersen.

Toch is er een mooie bijvangst. Momenteel volg ik onderwijs aan verschillende faculteiten. Aan één faculteit volg ik een semestervak waar twee weken geleden het laatste van werd gegeven. Aan een andere faculteit was toen pas enkele weken het nieuwe kwartaal begonnen en volgden nog zes weken vol onderwijs. Aan deze tweede faculteit wilde ik een vak volgen op hetzelfde moment in de week als het semestervak. De drie hoorcolleges die ik had gemist kon ik dankzij video opnames terugkijken en zo mijn onoverkomelijke achterstand inhalen.

Voor een universiteit waar roosters tussen verschillende opleidingen nog steeds erg slecht aansluiten, kunnen video opnames een uitkomst bieden voor overlap tussen cursusonderdelen.

Het is waar, aan een video-opname kun je geen vragen stellen. Mede daarom worden de hoorcolleges nog steeds goed bezocht. Maar stel nu dat een hoorcollege niet aan het Zevenaar Criterium voldoet, kan de student het dan niet beter thuis volgen? Voor de massa-studies zorgt het er misschien voor dat de lamlendige helft van de studenten thuisblijft. Zo worden colleges met alleen echt geïnteresseerde studenten interactiever en is er nota bene een budget-positieve(!!) oplossing voor het videocollegeprobleem! Een filmpje maken kan immers goedkoper dan een collegezaal huren.

Sommigen vrezen dat fysieke hoorcolleges in de toekomst overbodig worden. Ik niet. De meest gemotiveerde studenten zullen altijd in de leergierige omgeving van de collegezaal onderwijs willen volgen. Dat is het bestaansrecht van goede onderwijsinstellingen.