Joris Schapendonk promoveert donderdag op onderzoek naar de noordelijke migratiebewegingen van migranten uit de landen in de sub-Sahara. Het onderzoek nuanceert het beeld van Afrikaanse migratie.

Schapendonk interviewde in Nederland, Marokko, Turkije en Senegal 108 migranten uit de sub-Sahara. Met een deel van die respondenten hield hij contact, om het verloop van hun tocht te kunnen beschrijven.

Nuance
Het heeft een meer genuanceerd beeld van de Afrikaanse migratie opgeleverd. ‘Lang niet alle migranten zijn van plan om naar Europa te komen. Veel migranten uit de sub-Sahara zijn naar Marokko getrokken om daar te werken. Sommigen veranderden gaandeweg hun ambities en plannen en trokken alsnog naar Europa.’
Andere migranten, zo geeft Schapendonk aan, zijn juist wel op weg naar Europa en een deel van hen maakt de oversteek. Maar sommigen vinden tijdens hun reis een plekje waar ze blijven. ‘Voor hen is het land van de tussenstop uiteindelijk de eindbestemming geworden.’ Ook is er een derde groep, die terugkeert naar land van herkomst.

Onvoorspelbaar
Hoe het pad van de migrant verloopt, valt niet te voorspellen. ‘Sommigen waren erg uitgesproken over hun wens om naar Europa te gaan en ik was ervan overtuigd dat ze de reis zouden maken. Dat is soms niet gebeurd, terwijl anderen, van wie ik het niet direct verwachtte, bij ons volgende contact in Europa bleken te zijn.’

Rechte lijnen
En dat is in feite de belangrijkste les uit het boek. ‘Migratiebewegingen worden op kaartjes met mooie rechte lijnen weergegeven. Maar de werkelijkheid onder die pijl is niet met een simpele rechte lijn te vatten.’
Op de cover van het boekwerk siert een kaart van Noord-Afrika en Europa, met daarop allerlei lijnen, cirkels en haastig gekrabbelde woorden. ‘Een van mijn respondenten tekende dat zo uit de losse pols terwijl hij zijn verhaal vertelde. Ik vind het een mooie tegenhanger van de gebruikelijke kaarten, omdat de dynamiek van de reis er uit spreekt.’ / Tekst en foto Mark Merks

Joris Schapendonk studeerde Sociale Geografie aan de Radboud Universiteit. Na zijn studie startte hij als jonge onderzoeker binnen een project dat focust op migratie en ontwikkeling in de sub-Sahara. De opgedane kennis leidde tot het onderzoek waarop hij donderdag om 15.30 uur promoveert. Inmiddels is Schapendonk werkzaam als onderzoeker en docent bij de Universiteit Utrecht.