Het HFML, het laboratorium voor Hoge Magneetvelden, is erkend als een van de vijf toponderzoeksfaciliteiten in Nederland en krijgt een subsidie van elf miljoen euro. Jan Kees Maan, directeur van het lab, is vandaag in Utrecht om de NWO-gelden in ontvangst te nemen. Uiteraard is Jan Kees Maan blij. Afgelopen zomer diende hij een aanvraag in bij NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek). ‘De subsidie is een erkenning voor de klasse van ons HFML. Op mondiale schaal tellen we steeds meer mee. Met de elf miljoen die we krijgen, kunnen we ons internationaal enorm profileren.’ Tachtig miljoen In totaal verdeelt NWO vandaag tachtig miljoen euro. Het betreft geld dat is gereserveerd voor onderzoeksprojecten die Nederland op de internationale wetenschappelijke kaart zetten. ‘Roadmap’ heet het programma. In 2008 plaatste NWO het HFML (High Field Magnetic Laboratory) ook al op de Roadmap – om aan te geven dat het de waarde ervan erkende – maar kreeg Nijmegen geen geld. Nu dus wel. Hoe gaat Maan het geld besteden? ‘We kopen in elk geval een nieuwe magneet van 38 tesla’, vertelt de professor en natuurkundige. Dat is een supermagneet waarmee Nijmegen zich kan onderscheiden. In de hele wereld staan slechts op drie andere plekken (Talahassee, Tsuluba en Grenoble) machines met magneetvelden hoger dan 33 tesla. Bij wijze van vergelijk: een koelkastmagneetje heeft een veld van 1 tesla. Meer magneeturen Als tweede laat Maan een vloeibaar helium-machine bouwen. ‘We gebruiken vloeibaar helium voor experimenten. Na gebruik blazen we het nu de lucht in. Zonde, want het is heel zeldzaam en kostbaar. We leggen een systeem aan dat het helium na gebruik opvangt en weer vloeibaar maakt.’ Een ander deel van de financiering wordt geïnvesteerd in nieuwe mensen en apparaten zodat de Nijmeegse magneten meer uren kunnen draaien voor onderzoek. De ‘upgrade’ van het HFML zal meer en andere wetenschappers naar de Radboud Universiteit trekken. Maan: ‘Mensen die een nieuw materiaal hebben gemaakt, neem grafeen, staan binnen een paar maanden bij ons op de stoep. Je kunt aan materiaal bekijken en eraan ruiken, maar onder hoge magnetische velden kun je pas bestuderen hoe het verandert. Dat levert belangrijke informatie op.’ Nobelprijs Het feit dat Nobelprijswinnaars Andre Geim en Konstantin Novoselov hun vinding grafeen in het Nijmeegse laboratorium onderzochten, heeft het HFML zeker goed gedaan. ‘Als er een nobelprijs is gekoppeld aan onderzoek in jouw lab, geloven de mensen makkelijker dat je een wereldspeler bent.’ In 2015 staat in het magnetenlab een hybride monster van 45 tesla. Dat is nu in de maak en brengt het totaal aantal magneten op zes. Maan hoopt op een dag een nieuwe nobelprijswinnaar voort te kunnen brengen. / Annemarie Haverkamp