Nanodeeltjes lijken flinke gezondheidsschade te kunnen veroorzaken. Wetenschappers hebben nu ontdekt hoe dat werkt: blootstelling aan nanodeeltjes kan leiden tot een eiwitverandering in het lichaam, publiceerde Nanomedicine vorige week. Deze verandering kan het begin zijn van reuma en aanverwante ziektes. Reuma is een chronische ontstekingsziekte. Het eigen afweersysteem ruimt cellen op die moleculair een klein beetje veranderd zijn: in de eiwitten is het bouwblokje arginine veranderd in citrulline. De Nijmeegse hoogleraar Walther van Venrooij ontdekte jaren geleden dit werkingsmechanisme van reuma. De ontdekking staat aan de basis van een wereldwijd gebruikte test voor reumotoïde artritis. Test met cellen Onderzoekers van het Trinity College in Dublin stelden cellen uit de luchtwegen en immuuncellen die als eerste in contact komen met lichaamsvreemde stoffen, bloot aan verschillende nanodeeltjes: koolstofdeeltjes, koolstofnanobuisjes, en kwarts variërend van grootte tussen de 20 en 400 nanometer. In beide celtypen is het arginine veranderd in citrulline, schrijven de onderzoekers in Nanomedicine. De Ieren gebruikten voor hun onderzoek uit Nijmegen afkomstige anti-lichamen. ‘De moleculaire verandering van de eiwitten kan er toe leiden dat deze niet meer goed functioneren en dat ze het immuunsysteem aanzetten tot een reactie, omdat de veranderde eiwitten niet meer als lichaamseigen gezien worden. Dat kan het begin zijn van een auto-immuunziekte als reuma,’ legt biochemicus Ger Pruijn uit. Hij is de opvolger van Van Venrooij. Nanodeeltjes komen van nature voor in de lucht, maar kunnen afkomstig zijn industrie. Fijnstof bestaat voor een deel uit nanodeeltjes. Ook in kleding en cosmetica worden nanodeeltjes gebruikt. Dit onderzoek laat zien dat dat wellicht niet zonder gevaar is. / Iris Roggema