Neutrino’s waren afgelopen herfst even het gesprek van de dag. Tijdens een meting bleken de kleine deeltjes sneller te reizen dan het licht. Op een reistijd van 3 milliseconden kwamen ze 60 nanoseconden te vroeg aan. Even leek tijdreizen mogelijk en had Einstein het bij het verkeerde eind. In het Science Café spreekt vanavond fysicus Frank Linde over deze eigenwijze deeltjes.

Frank Linde is directeur van het NIKHEF, nationaal instituut voor subatomaire fysica. Linde was zes jaar nauw betrokken bij het OPERA-experiment, dat de neutrino’s bestudeert. Voor het experiment is het belangrijk dat de afstand die de neutrino’s afleggen groot is. Want neutrino’s bewegen fascinerend snel: met ongeveer de lichtsnelheid. Een neutrino kan in iets meer dan één seconde vanaf de aarde naar de maan reizen.  Bij het OPERA-experiment zijn twee laboratoria betrokken: CERN in Genève en LNGS, een ondergronds lab 700 kilometer verderop in de buurt van Rome. Op CERN maken ze de neutrino’s, die ze naar LNGS sturen.

Klokken
Het was afgelopen herfst overigens niet de bedoeling de snelheid van de neutrino’s te meten, vertelt Ronald Kleiss. Kleiss is hoogleraar theoretische hoge energie fysica en debatleider in het Science Café. ‘Neutrino’s komen in drie soorten voor. Het is al eens gebeurd dat ze tijdens een meting van gedaante verwisselden. Dat wilden de onderzoekers deze keer nog eens bekijken.’ Zelf was Kleiss ook verrast door het resultaat, maar ook kritisch. ‘Niemand in mijn vakgebied zou dit voetstoots aannemen als niet op minstens twee andere plekken in de wereld hetzelfde resultaat was gevonden.’ De meetopstelling bleek achteraf niet goed: de klokken stonden niet goed afgesteld. ‘Het is ontzettend moeilijk om je klokken exact gelijk te zetten. Het komt aan op een fractie van een miljardste seconde.’ De wetenschappers hebben ruim een half jaar de tijd om de klokken goed op elkaar af te stemmen. Dan wordt de meting nog eens herhaald.

Neutrino’s, sneller dan hun schaduw? maandag 12 maart 20.00 -22.00 uur. Ierse pub The Shamrock, Smetiusstraat 17. Georganiseerd door het Science Café.