Bij patiënten met de ziekte van Alzheimer lijken niet de bekende amyloïd bèta eiwitten uit de plaques de belangrijkste oorzaak van ontstekingsreacties in de hersenen, maar een heel andere groep eiwitten, die ook in de plaques voorkomt. Dit toont onderzoeker drs. Ilona Bruinsma van het UMC St Radboud aan in het proefschrift waarop ze op 21 september, Wereld Alzheimerdag, promoveert.

Belangrijk kenmerk van de ziekte van Alzheimer is, dat in de hersenen het zogenaamde amyloïd bèta eiwit samenklontert tot plaques. Naast amyloïd bèta zitten er ook andere eiwitten in de plaques. De plaques beschadigen en doden hersencellen, met de ziekte als uiteindelijk gevolg.

Promovenda Ilona Bruinsma van het UMC St Radboud heeft onderzoek gedaan naar de rol die verschillende eiwitten spelen bij de vorming van plaques in de hersenen van alzheimerpatiënten. ‘Over de plaquevorming en over de eiwitten die daarbij betrokken zijn is nog veel onduidelijk,’ zegt ze. ‘Het is bijvoorbeeld nog maar de vraag wanneer de ergste schade wordt aangericht: als de plaques eenmaal gevormd zijn of in de fase die daaraan voorafgaat.’

Tijdens de plaquevorming treden er in de hersenen van patiënten allerlei ontstekingsverschijnselen op. Het immuunsysteem stelt zich namelijk tegen de plaquevorming te weer, maar dat mag niet echt baten. Het is zelfs zo dat het ontstekingsproces kan ontsporen en zèlf tot schade kan leiden. Daarom zijn medici onder andere op zoek naar therapieën, die de ontstekingsreacties in de hersenen van alzheimerpatiënten afremmen.

Lang is gedacht dat het amyloïd bèta eiwit de directe veroorzaker van de ontstekingsreacties is. Bruinsma heeft echter een heel ander mechanisme ontdekt. Zij zag, dat een groep eiwitten met de naam ‘kleine heat-shock-eiwitten’ een veel sterkere ontstekingsreactie geeft dan het amyloïd bèta eiwit. De kleine heat-shock-eiwitten bevinden zich in de plaques en spelen ook een rol tijdens de vorming van de plaques. Dit betekent, dat de ontwikkeling van mogelijke therapieën om de ontstekingsreacties tegen te gaan vooral gericht moet zijn op de kleine heat shock eiwitten en veel minder op het amyloïd bèta, aldus Bruinsma in haar proefschrift.

Wereld Alzheimerdag

Bruinsma promoveert op woensdag 21 september, Wereld Alzheimerdag. Ter gelegenheid van deze dag organiseert het Alzheimer Centrum Nijmegen van het UMC St Radboud in de aula van de Radboud Universiteit een informatiemarkt over dementie. Iedereen is welkom. Tijd: 12.00-14.00 uur. Informatie: http://www.alzheimercentrumnijmegen.nl/. Persbericht UMC St Radboud

Ilona Bruinsma, Amyloidogenic proteins in Alzheimer’s and Parkinson’s disease. Interaction with chaperones and inflammation. Proefschrift UMC St Radboud. Promotiedatum: 21 september 2011. Promotores: prof.dr. G.W.A.M. Padberg en prof.dr. R.A. Wevers.