Inteelt bij planten leidt vaak tot een minder fit nageslacht. Lang is gedacht dat inteelt een genetisch mechanisme is, maar Radboudbiologe Philippine Vergeer toont aan dat ook de afleesinstellingen van het DNA van belang zijn. Ze laat bovendien zien dat de negatieve gevolgen van inteelt te verhelpen zijn. Goed nieuws voor plantenveredelaars en natuurbeschermers. Biology Letters publiceerde de resultaten vandaag online. Planten passen zich aan hun standplaats aan. Als die droog en zonnig is, maken ze kleine blaadjes, als het een vochtig plekje is dan groeien de planten weliger – zelfs al hebben ze hetzelfde DNA. Deze aanpassingen worden geregeld door het epigenoom: de afleesinstructies van het DNA. Als aan elkaar verwante individuen met elkaar kruisen ontstaat inteelt en dat leidt vaak tot minder fit nageslacht. Dit fenomeen wordt inteeltdepressie genoemd, een serieus probleem voor zeldzame planten in versnipperde natuurgebieden en voor plantenveredelaars die bewust intelen om optimale eigenschappen in het gewas te krijgen. Philippine Vergeer onderzocht de in Nederland zeldzame plant Duifkruid en bewees dat door inteelt veranderingen in het epigenoom optreden. Wanneer die veranderingen door het toedienen van een stofje (een methylatieremmer) worden geremd of teruggedraaid, verdwijnt de inteeltdepressie grotendeels. Daarmee toont zij voor het eerst aan dat epigenetica van belang is bij inteeltdepressie. Deze week verschijnt het onderzoek in Biology letters. Ongeduldig De resultaten hebben al tot opwinding geleid in de internationale wetenschappelijke wereld. Vergeer: ‘Bij onze eerste presentatie op een groot internationaal congres over evolutiebiologie  kregen we erg veel aandacht. Dat is begrijpelijk. Inteeltdepressie wordt al decennia lang onderzocht, maar nog nooit vanuit een epigenetische invalshoek. Onze resultaten bieden ineens een volledig nieuwe kijk op de mogelijke oorzaken van inteeltdepressie. Dat is niet alleen van belang voor veredelaars en natuurbeheerders, maar zet een verschijnsel dat Darwin al uitgebreid beschreef in een nieuw licht. Science kon niet wachten op het verschijnen van de paper en publiceerde vorig jaar november al een nieuwsartikel over de ontdekking.’ Prei en wortel ‘Natuurlijk zijn de resultaten nog erg pril, we moeten nog veel testen en aanvullend onderzoek doen, maar als inteeltdepressie echt een epigenetische component heeft dan is dat heel belangrijk voor bijvoorbeeld de plantenveredeling. Zo wordt in prei en wortel veel inteeltdepressie waargenomen waardoor lijnen bijvoorbeeld niet optimaal kunnen worden doorgekruist. Als we de inteeltdepressie kunnen “uitzetten” door de epigenetische regulatie te veranderen, scheelt dat veredelaars flink in de ontwikkelingskosten. Wat betreft de implicaties voor het natuurbeheer: habitatversnippering leidt vaak tot inteelt en de bijbehorende inteeltdepressie in lokale populaties van bedreigde soorten. Hier kunnen onze resultaten een bijdrage leveren aan beheer en behoud van deze soorten. Dit mechanisme kan een rol spelen bij hoe planten bijvoorbeeld de gevolgen van klimaat verandering kunnen opvangen.’/ Iris Roggema