De ‘Occupy’-beweging, die sinds 17 september Wall Street bezet, breidt zich sinds afgelopen zaterdag wereldwijd uit. In Nederland vonden manifestaties plaats in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht. Via social media als Facebook werden demonstranten opgeroepen om mee te doen. Een groep Nijmeegse studenten trok naar het Beursplein in Amsterdam.

Vijf kilo aardappelen
‘Waarom beginnen die demo’s ook altijd zo vroeg?’ Via – hoe kan het ook anders – Facebook is afgesproken om de trein van 10.40 te pakken. Rond half 11 beginnen echter de sms’jes binnen te stromen dat die trein niet gehaald gaat worden. Om 10.57 zit dan toch iedereen in de trein richting Amsterdam. Niemand is vooralsnog van plan te blijven slapen. Student filosofie Stefan Schevelier heeft desondanks een enorme weekendtas bij zich. Hij blijkt goed voorbereid: in de tas bevinden zich een exemplaar van Marx’ Das Kapital, vijf kilo aardappelen en een berg wc-papier. ‘Ik hoorde dat er dixies staan, maar in de praktijk blijkt niemand dan wc-papier mee te nemen.’

Inspiratie
Wat verwacht de groep ervan? Student politicologie Herman de Jonge: ‘Ik zie de demonstratie vandaag vooral als het begin van iets, ik hoop dat het inspiratie oplevert. Ik denk dat er veel potentie is voor een langdurige beweging.’ Wat voor beweging? ‘Een voor verandering van het systeem’, verduidelijkt Herman. ‘Voor meer democratie: meer macht voor gewone mensen in plaats van voor de politieke en economische elite. Als die beweging groot genoeg is moeten politici er wel naar luisteren. Maar mensen moeten ermee door gaan, anders dooft het uit.’

‘Ons Plein’
Als we aankomen op het Beursplein blijkt het nog niet geweldig druk te zijn. ‘Beetje laffe bedoening hier’, merkt iemand van de groep op. Op het podium zijn sprekers hun betoog aan het houden, afgewisseld door muzikanten. Hier en daar zetten mensen alvast hun tent op. Op spandoeken staan teksten als ‘The world is burning: join the fire’ en ‘Stop de VOC-mentaliteit’.
De Nijmeegse groep besluit een spandoek toe te voegen met de tekst ‘Ons plein’. Met zwarte spuitbussen wordt de tekst op een oud wit laken gespoten. Even later hangt het doek op een prominente plek aan de hekken van de Beurs van Berlage.

Twee delen
Niet lang daarna stroomt het plein vol. Meer dan 1400 mensen bevinden zich inmiddels op het plein, zo wordt omgeroepen. De 4000 – het aantal mensen dat op Facebook aangaf te komen – wordt bij lange na niet gehaald. Een sambaband neemt de straten van het omgeleide verkeer over. De demonstratie splitst zich in grofweg twee delen: feestende mensen bij de sambaband en een ‘serieuzer’ deel in een hoek van het plein, waar nu wetenschappers het publiek toespreken.
Eén van hen is Angela Wigger, politiek econoom aan de Radboud Universiteit. Zij ageert tegen de neoklassieke opvatting dat de economie altijd maar moet groeien: ‘Het is tijd om de economie kleiner te laten worden, en de productie juist te verminderen. Wat is er mis met kleinere banken? Banken worden bewust zo groot omdat ze weten dat de overheid ze dan wel moet redden als ze dreigen om te vallen.’ De afsluiting van haar betoog geeft de demonstranten hoop: ‘Kapitalisme is een historisch gegroeide vorm van productie. Het is allerminst onvermijdelijk.’

Wat willen ze?
Wat willen de demonstranten nu eigenlijk? Dat blijft gedurende de dag onduidelijk. Er zit geen centrale organisatie achter de ‘Occupy’-beweging. Het zijn losser groepjes die bezig zijn hun visie uit te dragen. Stefan Schevelier over het gebrek aan een coherente ideologie bij de demonstranten: ‘Het is een sentiment. Mensen zijn boos, dat moet hier worden verwoord. Terwijl ze naar de sprekers luisteren, vindt er een denkproces plaats.’
Later die middag is er de General Assembly, een poging om met de tot dan toe aanwezigen tot democratische besluitvorming te komen. Daar blijkt dat de demonstranten zich niet uit het veld laten slaan door de afwezigheid van een ideologisch programma: ‘Wat we willen, weten we zelf ook niet precies’, zegt een van de sprekers. ‘Maar één ding weten we zeker: dat het belangrijk is.’ / Sjoerd Huismans