Al ruim een week is de Egyptische hoofdstad Caïro het decor voor demonstraties en, sinds gisteren, botsingen tussen voor- en tegenstanders van president Mubarak. De sfeer wordt steeds grimmiger en nu de eerste doden en gewonden zijn gevallen, rijst de vraag: hoe nu verder? Roel Meijer, docent geschiedenis van het Midden Oosten aan de RU, schetst verschillende scenario’s. ‘Als Mubarak opstapt, komt er waarschijnlijk nog geen democratie.’

‘Het beste scenario’, begint Meijer tussen twee slokken koffie door, ‘is dat Mubarak het veld ruimt, er een nieuwe grondwet komt en er democratische verkiezingen worden uitgeschreven waaraan jonge, nieuwe groeperingen deelnemen die op dit moment de demonstraties leiden.’ Meijer, als Egypte-deskundige verbonden aan de RU en het Clingendael Instituut, wordt al de hele dag gebeld door mensen en media die op de hoogte willen blijven van de situatie in het Noord-Afrikaanse land. Maar ook voor hem is de afloop van de protesten in Cairo een gok. ‘Of Mubarak daadwerkelijk opstapt, zal vooral van het leger afhangen’, voorspelt hij. ‘Het leger zal zich aan de kant van de betogers moeten voegen om de president af te zetten. Of en wanneer dat gaat gebeuren, weet ik niet. Maar het zou een enorme afgang zijn als Mubarak nog tot september aan de macht zal blijven. Ook voor de westerse wereld.’

Verandering
Volgens Meijer is Egypte voor economisch herstel na deze demonstraties grotendeels afhankelijk van de VS. ‘De Amerikanen kunnen meer druk uitoefenen op het regime in Egypte dan de betogers. Ze kunnen de geldkraan (voor het leger) dichtdraaien bijvoorbeeld, al zou dat in dit geval geen logische zet zijn. Ik kan me niet voorstellen dat Mubarak zich van die druk van buiten niets zal aantrekken.’ En als Mubarak, onder druk van het leger of westerse grootmachten, opstapt? ‘Dan komt er waarschijnlijk nog geen democratie’, voorspelt Meijer. ‘De meeste bestaande politieke partijen bestaan uit leden van oudere generaties, die niet strijden voor meer transparantie en minder corruptie. Daar heb je jongere mensen voor nodig. Maar bijna alle mogelijke verandering zal vooruitgang zijn. In 1981 was ik in Egypte en al sinds die tijd kijken we hetzelfde hoofd, dat van Mubarak, aan. Het wordt tijd voor verandering’, lacht Meijer.

Chaos
Bang dat er een machtsvacuüm ontstaat dat ruimte biedt voor chaos, is hij niet. ‘Mubarak wil laten zien hoe grimmig de sfeer nu is en hoe snel zijn land in chaos kan vervallen, maar dat heeft hij zelf veroorzaakt. De demonstranten willen geen geweld gebruiken, ze willen vreedzaam protesteren. En de moslimbroederschap, waar veel mensen voor vrezen, is geen enorme partij. Bij de laatste verkiezingen wisten ze ook geen meerderheid te behalen.’ /Carolien Dircken