ABP, het pensioenfonds waarbij alle universiteitsmedewerkers zijn aangesloten, belegt zijn geld in de fossiele industrie. Lucian Peppelenbos van financieel dienstverlener APG, dat voor ABP de beleggingen beheert, kwam donderdag naar de Radboud Universiteit om uit te leggen waarom. ‘Wij zijn het braafste jongetje van de klas.’

Pensioenen houden meer dan ooit de gemoederen bezig, merkt Wilma de Koning, vicevoorzitter van de Radboud Universiteit. ‘Het gaat er vaak over. Ook aan de keukentafel of met vrienden.’ Volgens De Koning heeft dat te maken met financiële onzekerheid, maar komt het ook doordat mensen willen dat de middelen die ‘op hen staan te wachten’ op de goede manier worden belegd. ‘Als mijn pensioen gebruikt wordt om foute investeringen te doen, word ik daar op zijn minst ongemakkelijk van.’

Groen imago

Met deze woorden zet De Koning de discussie meteen op scherp donderdagochtend. Thema van de bijeenkomst in de Aula: verantwoord beleggen. Een onderwerp dat inderdaad leeft, zoals de vicevoorzitter zegt, maar bovendien één waarop de universiteit vaak wordt aangesproken.

Bijvoorbeeld omdat de universiteit zelf tientallen miljoenen euro’s in kas heeft en die stalt bij banken die geen groen imago hebben. Maar ook omdat universiteitsmedewerkers zijn aangesloten bij pensioenfonds ABP. En was dat niet het fonds dat als aandeelhouder van Shell tegen een resolutie stemde om het oliebedrijf tot een groenere koers te dwingen? Of met enige regelmaat in het nieuws komt, bijvoorbeeld omdat het belegt in bedrijven die zich schuldig maken aan het kappen van oerbos of het schenden van mensenrechten?

Dat is zo, maar de vraag is wat de universiteit daaraan kan doen. Alle universiteitsmedewerkers zijn automatisch aangesloten bij ABP – werknemers of universiteiten hebben daarin niks te kiezen. Als de universiteit het niet eens is met de koers van het ABP, kan ze hoogstens een oproep tot verandering doen, zoals in 2017 is gebeurd. Een individuele medewerker staat, op het tekenen van een petitie na, al helemaal machteloos.

Klimaatneutraal

Wie wel iets kan doen, is pensioenfonds ABP zelf. Of, specifieker, de organisatie die voor het ABP de beleggingen doet: APG. Namens die club is Lucian Peppelenbos naar Nijmegen afgereisd om tekst en uitleg te geven aan het verrassend kleine groepje medewerkers en studenten dat zich heeft verzameld. Peppelenbos vertelt dat het veel te simpel is om ABP af te schilderen als kwaadwillige, niet-duurzame organisatie die zijn miljarden in alles steekt dat maar geld oplevert. Het tegenovergestelde is volgens hem waar.

In de keuze voor de aankoop van aandelen kijkt APG allang niet meer alleen naar mogelijke winsten. Volgens Peppelenbos spelen duurzaamheid en verantwoord beleggen een even grote rol. Zo wil APG dat de CO₂-voetafdruk van zijn beleggingen in 2025 met 40 procent is gedaald ten opzichte van 2015. In 2050 wil het fonds een ‘klimaatneutrale beleggingsportefeuille’ kunnen overleggen.

‘Investeringen in fossiele brandstoffen kunnen niet meer’

Peppelenbos laat een schema zien dat APG hanteert op het gebied van verantwoord beleggen. Daarin wordt onderscheid gemaakt tussen drie groepen bedrijven: de koplopers, de achterblijvers en de bedrijven waarin principieel niet wordt geïnvesteerd. Die laatste zijn bijvoorbeeld de fabrikanten van tabak en kernwapens. In een koploper kan APG zonder schroom investeren – als het verwachte rendement hoog is en de risico’s klein. In de achterblijvers kan dat ook. ‘Maar dan willen we wel met dat bedrijf in gesprek kunnen om dingen te veranderen’, zegt Peppelenbos.

Fabian Engelsman, die namens AKKUraatd in de studentenraad zit, neemt geen genoegen met dat verhaal. Hij vindt dat APG, een organisatie met de slogan Morgen is vandaag, niet zou moeten investeren in fossiele brandstoffen. Alleen al bij Shell heeft APG voor ruim een half miljard euro aandelen. Tegen Peppelenbos: ‘U zegt dat clusterbommen niet kunnen, maar ik vind fossiele brandstoffen ook niet meer kunnen.’

Mondiaal systeem

Op korte termijn uit de fossiele industrie stappen, is volgens Peppelenbos echter onmogelijk. Daarvoor is de verwevenheid van APG met het mondiale systeem te groot. ‘Bovendien: wat schiet de wereld ermee op als wij uit Shell zouden stappen? Dat betekent dat onze aandelen naar andere investeerders gaan die misschien veel minder hebben met het lot van de wereld.’

‘Voor mijn gevoel is iedereen op iedereen aan het wachten’, brengt Engelsman daar tegenin. Maar Peppelenbos hanteert liever de strategie om de grote bedrijven van binnenuit – als institutionele aandeelhouder – te bewegen tot verandering. En dat lukt volgens hem goed. De ‘groene’ resolutie van Shell-aandelenclub Follow This werd dan niet gesteund, achter de schermen doet APG veel goed werk: ‘Vergelijk dat met het werk van diplomaten.’ Shell heeft zichzelf concrete klimaatdoelstellingen gesteld en maakt de beloning van de top van het bedrijf afhankelijk van het halen van die doelen onder druk van aandeelhouders.

De publicaties die met enige regelmaat over ABP of APG verschijnen, bekijkt Peppelenbos dan ook met gemengde gevoelens, zegt hij na afloop van de discussie. ‘Het is goed dat journalisten dit werk doen. Maar het zou mooi zijn als de aandacht niet alleen zou gaan naar deze op zichzelf staande gevallen, maar ook naar ons bredere beleid. Want dan zie je: wij zijn het braafste jongetje van de klas.’

Op de website van ABP legt het pensioenfonds verantwoording af over zijn investeringen. Per land kan worden ingezien van welke bedrijven ABP aandelen bezit.