Kort voor hun menstruatie kunnen vrouwen somber, sneller geïrriteerd en stressgevoeliger zijn dan anders. Tegelijkertijd kunnen ze meer zin hebben in eten, seks, shoppen en zelfs schoonmaken. Allemaal een kwestie van hormonen. En géén aanstellerij: psycholoog en hersenwetenschapper Lindsey Ossewaarde heeft vastgesteld dat de hormoonschommelingen in de menstruatiecyclus ook te zien zijn in de hersenen.

Lindsey Ossewaarde, die op 14 april promoveert aan de Radboud Universiteit,  liet vrouwen (die geen hormonale anticonceptie gebruikten) in verschillende stadia van hun menstruatiecyclus naar enge filmpjes kijken en mat daarvoor en daarna op verschillende manieren hoe zij reageerden op emotionele prikkels. Een deel van de metingen werd gedaan terwijl de vrouwen in een fMRI-scanner lagen, waar hun hersenactiviteit werd vastgelegd.
Zo ontdekte Ossewaarde dat premenstruele gevoeligheid voor stress in de hersenen zichtbaar is, ‘dus objectief aan te tonen’. Vlak voor de menstruatie is die gevoeligheid het grootst: dat blijkt onder meer uit de hartslag en uit veranderingen in hersenactiviteit in de amygdala en de mediale prefrontale cortex.

Zin
Het is niet alleen gestress en gesomber wat de premenstruele klok slaat, vrouwen kunnen kort voor hun menstruatie ook zin in van alles en nog wat krijgen: eten, seks, shoppen en zelfs poetsen. ‘Dergelijk gedrag heeft te maken met motivatie en beloning; in de vakliteratuur valt dan de term wanting:daarbij gaat het om het anticiperen op beloning. Trek hebben maar uitstellen kan leiden tot craving ofwel hunkeren. Dat klinkt negatief, maar het wekt wel motivatie op en geeft energie. Wat ik voor het eerst heb aangetoond, is dat je bij vrouwen kort voor de menstruatie in het wanting-gebied in de hersenen, het ventraal striatum, meer activiteit ziet dan daarna.’

Geen man
Ossewaardes onderzoek toont onomstotelijk aan dat de hersenactiviteit van vrouwen gedurende hun cyclus verschilt. Dat is van belang voor hersenonderzoek in het algemeen: resultaten uit metingen die uitsluitend gedaan zijn bij mannelijke proefpersonen (wat nu vaak gebeurt, juist om ruis door eventuele hormoonschommelingen te vermijden) gaan niet per se voor vrouwen op. En metingen bij vrouwen moeten dus altijd rekening houden met hormoonschommelingen./ Anja van Kessel