Sommige docenten zien ChatGPT als de doodsteek voor het schrijven van een scriptie. Columnist Lucienne van der Geld denkt daar anders over: 'Chat helpt je denken, door je eerst zelf te laten denken'.

De scriptie hoeft van mij niet dood. Generatieve AI is geen reden om haar te begraven. Maar onlangs las ik toch in de krant en op LinkedIn dat de scriptie door een aantal leden van de pre-ctrl+Z-generatie ten grave was gedragen. Het zou namelijk mogelijk zijn om met ChatGPT en andere AI-tools een masterscriptie te schrijven met voldoende diepgang en blijk van onderzoeksvaardigheden om te kunnen afstuderen.

Mogelijk denken zij aan hun eigen afstudeerproces van weleer. Weken, nee, maandenlang ploeteren. Nachten doorhalen, liters koffie (filter, met wat lepeltjes Completa koffiemelkpoeder) en minimaal één existentiële crisis. Kort gezegd: bloed, veel zweet, en afgewisseld met tranen. En dan zou er nu een generatie wel heel gemakkelijk aan een scriptie kunnen komen. Dus roepen zij vertwijfeld: help, een chatbot schrijft de scriptie!

Maar dat is toch geen angstaanjagend verandering? Ik vind het hoopgevend. Chat hoeft niet de doodgraver van de scriptie te zijn, maar juist een coach. Als de docent-scriptiebegeleider even niet bereikbaar is en de student zit in een nachtelijke crisis, vraagt ChatGPT heel kalm: ‘Vertel nog eens, wat wil je nou eigenlijk onderzoeken?’ En als de student dan antwoordt: ‘Iets met privacy of zo, denk ik’, dan zegt Chat geduldig: ‘Mooi. Maar wat dan precies over privacy? En welk recht bedoel je eigenlijk?’ Chat helpt je denken, door je eerst zelf te laten denken.

Want dat is nou net het ironische van Chat: hoe vager je bent, hoe minder nuttig het antwoord. Als je geen duidelijke vraag stelt, krijg je talloze woorden ‘lucht’ als antwoord. En als je Chat onbeperkt z’n gang laat gaan, begint het te hallucineren. Geef je het richting, dan heb je een razendsnelle denkmattie. Maar de koers voor de scriptie? Die bepaalt nog altijd de student, samen met de docent-scriptiebegeleider.

Misschien is het niet de scriptie die op sterven na dood is, maar het idee dat denken langzaam moet gaan en altijd een individueel proces is. Dat nadenken gepaard moet gaan met twijfel en tijd. Chat verandert bestaande paradigma’s. Daar kunnen we ons tegen verzetten maar ik denk dat we juist opnieuw moeten nadenken over wat denken eigenlijk is.

Dus nee, de scriptie hoeft niet weg. Ze heeft gewoon een nieuwe huisgenoot gekregen: eentje die nooit de afwas doet, maar wél al je typo’s killt.

Lees alle columns van Lucienne van der Geld