De scriptie is dood, leve de scriptie (met ChatGPT)!
Sommige docenten zien ChatGPT als de doodsteek voor het schrijven van een scriptie. Columnist Lucienne van der Geld denkt daar anders over: 'Chat helpt je denken, door je eerst zelf te laten denken'.
De scriptie hoeft van mij niet dood. Generatieve AI is geen reden om haar te begraven. Maar onlangs las ik toch in de krant en op LinkedIn dat de scriptie door een aantal leden van de pre-ctrl+Z-generatie ten grave was gedragen. Het zou namelijk mogelijk zijn om met ChatGPT en andere AI-tools een masterscriptie te schrijven met voldoende diepgang en blijk van onderzoeksvaardigheden om te kunnen afstuderen.
Mogelijk denken zij aan hun eigen afstudeerproces van weleer. Weken, nee, maandenlang ploeteren. Nachten doorhalen, liters koffie (filter, met wat lepeltjes Completa koffiemelkpoeder) en minimaal één existentiële crisis. Kort gezegd: bloed, veel zweet, en afgewisseld met tranen. En dan zou er nu een generatie wel heel gemakkelijk aan een scriptie kunnen komen. Dus roepen zij vertwijfeld: help, een chatbot schrijft de scriptie!
Maar dat is toch geen angstaanjagend verandering? Ik vind het hoopgevend. Chat hoeft niet de doodgraver van de scriptie te zijn, maar juist een coach. Als de docent-scriptiebegeleider even niet bereikbaar is en de student zit in een nachtelijke crisis, vraagt ChatGPT heel kalm: ‘Vertel nog eens, wat wil je nou eigenlijk onderzoeken?’ En als de student dan antwoordt: ‘Iets met privacy of zo, denk ik’, dan zegt Chat geduldig: ‘Mooi. Maar wat dan precies over privacy? En welk recht bedoel je eigenlijk?’ Chat helpt je denken, door je eerst zelf te laten denken.
Want dat is nou net het ironische van Chat: hoe vager je bent, hoe minder nuttig het antwoord. Als je geen duidelijke vraag stelt, krijg je talloze woorden ‘lucht’ als antwoord. En als je Chat onbeperkt z’n gang laat gaan, begint het te hallucineren. Geef je het richting, dan heb je een razendsnelle denkmattie. Maar de koers voor de scriptie? Die bepaalt nog altijd de student, samen met de docent-scriptiebegeleider.
Misschien is het niet de scriptie die op sterven na dood is, maar het idee dat denken langzaam moet gaan en altijd een individueel proces is. Dat nadenken gepaard moet gaan met twijfel en tijd. Chat verandert bestaande paradigma’s. Daar kunnen we ons tegen verzetten maar ik denk dat we juist opnieuw moeten nadenken over wat denken eigenlijk is.
Dus nee, de scriptie hoeft niet weg. Ze heeft gewoon een nieuwe huisgenoot gekregen: eentje die nooit de afwas doet, maar wél al je typo’s killt.
Lees alle columns van Lucienne van der Geld
!&p[url]=https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fbericht%2Fde-scriptie-is-dood-leve-de-scriptie-met-chatgpt&p[images][0]=%3Cimg+width%3D%222048%22+height%3D%222048%22+src%3D%22https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614.jpg%22+class%3D%22attachment-post-thumbnail+size-post-thumbnail+wp-post-image%22+alt%3D%22%22+decoding%3D%22async%22+srcset%3D%22https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614.jpg+2048w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-150x150.jpg+150w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-300x300.jpg+300w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-768x768.jpg+768w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-1024x1024.jpg+1024w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-125x125.jpg+125w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-250x250.jpg+250w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-32x32.jpg+32w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-50x50.jpg+50w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-64x64.jpg+64w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-96x96.jpg+96w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-128x128.jpg+128w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-60x60.jpg+60w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-266x266.jpg+266w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-90x90.jpg+90w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-1536x1536.jpg+1536w%2C+https%3A%2F%2Fwww.voxweb.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2016%2F04%2FLucienne-van-der-Geld-JB-1614-254x254.jpg+254w%22+sizes%3D%22%28max-width%3A+2048px%29+100vw%2C+2048px%22+%2F%3E){kind=link}
mark schreef op 4 juli 2025 om 11:31
Wat een buitengewoon eigenaardige column in de week dat collega’s van de columnist aan de Rechtenfaculteit in de NRC oproepen om het schrijven en denken juist *niet* uit te besteden aan ChatGPT en consorten… https://www.nrc.nl/nieuws/2025/07/02/lever-de-rechtsstaat-niet-uit-aan-chatgpt-verbied-ai-aan-de-juridische-faculteit-a4899056
Henk schreef op 4 juli 2025 om 21:32
Daar sluit ik me helemaal bij aan, wat een slecht doordacht stuk. Los van alle negatieve impact op milieu en het versterken van ongelijkheid en vooroordelen, privacyschendingen e.d., wordt ook voorbij gegaan aan het feit dat gebruik van een LLM niet in lijn is met de nederlandse gedragscode wetenschappelijke integriteit.
En mocht de schrijver (of andere lezers) willen weten waarom een LLM geen coach kan zijn, kijk hier: https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/13562517.2025.2497263
Lucienne van der Geld schreef op 4 juli 2025 om 22:16
Dank voor jullie reacties, Mark en Henk. In mijn column pleit ik er niet voor dat we het denken moeten uitbesteden. Maar juist dat wie niet zelf denkt, ook met ChatGPT en andere GenAI nergens komt. Ik zie dus ChatGPT eerder als een spiegel dan een shortcut. ‘Garbage in, garbage out’. Bovendien: er is een docent-scriptiebegeleider. Het schrijven van een scriptie is een begeleid proces. Dat maakt het mogelijk om met studenten het gesprek aan te gaan over het gebruiken van AI en daarop kritisch te zijn. De vraag is of het in een wetenschappelijke omgeving past om AI te verbieden, ook al is het gebruik daarvan complex als je er vanuit verschillende invalshoeken naar kijkt. Ik leer studenten liever nieuwsgierig te zijn naar nieuwe ontwikkelingen, en daar zelf een visie op te ontwikkelen. En als de student besluit ChatGPT c.s. te gebruiken, dat op een verantwoorde wijze te doen.
mark schreef op 5 juli 2025 om 01:22
Dank voor je reactie, Lucienne. Het idee van “met studenten het gesprek aangaan” en “kritisch zijn” klinkt toch al anders dan ze oproepen om ChatGPT te zien als een “razendsnelle denkmattie” en “nieuwe huisgenoot”.
Denk je dat er in een wetenschappelijke omgeving principes moeten gelden voor wetenschappelijke integriteit zoals eerlijkheid, nauwgezetheid, transparantie, onafhankelijkheid, verantwoordelijkheid? (Deze vijf noemt de Nederlandse gedragscode.) En denk je dat het mogelijk is dat sommige technologieën meer dan andere ondermijnend zijn voor die principes?
Om dichtbij de metafoor van de column te blijven: waarom zou je je studenten in de armen willen drijven van een “denkmattie” of “huisgenoot” die zich gedraagt als de aalgladde stagiair die iedereen naar de mond praat, net iets te zeker van zichzelf is, en die vooral zo snel blijkt te kunnen werken omdat ‘ie alles plagieert? (Ja ik vind dit ook best negatief klinken, maar elk van deze kwalificaties is direct gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar hoe LLMs werken en wat ze doen.)
Een longarts raadt haar studenten toch ook niet aan om te gaan vapen omdat het zo goed is om “nieuwsgierig te zijn naar nieuwe ontwikkelingen en daar zelf een visie op te ontwikkelen”?
Henk schreef op 6 juli 2025 om 20:43
Idd, dat! Plus: wat betekend dat, verantwoorde wijze te gebruiken, gezien de impact op natuur, ongelijkheid, misinformatie, en het systeem erachter wat gebaseerd is op het uitbuiten van de Global South? Wat bedoel je daar dan precies mee?
Je hebt het over ‘uit verschillende invalshoeken naar kijken’ maar gezien het antwoord vraag ik me toch serieus af of jij het artikel gelezen hebt wat ik noem.
Scriptie strijder schreef op 5 juli 2025 om 10:05
Wel cringe dat ik best vaak de feedback kreeg gebruik/vraag het aan chatgpt van mijn scriptiebegeleider. En vaak heeft ie t nog fout ook die chatbot
Lucienne van der Geld schreef op 7 juli 2025 om 14:08
Dank voor je reactie, Henk. Ik lees inderdaad met veel interesse over AI. Een van de stukken die me echt aan het denken zette, was bijvoorbeeld Artificial Intelligence Is Stupid and Causal Reasoning Will Not Fix It. Misschien ken jij dat artikel ook? Wie weet kruisen onze paden zich nog eens in het echte leven en praten we er dan verder over met een kop koffie. Heb je een binding met de Radboud Universiteit?
Lucienne van der Geld schreef op 7 juli 2025 om 14:19
Dank voor je reactie, Marc. Ik zie natuurlijk ook de risico’s en spanningen die je benoemt en juist daarom is het gesprek met studenten over AI zo belangrijk en het liefst zo vroeg mogelijk in de studie. Dat gesprek is niet bedoeld omdat ik ze een ‘stagiair’ wil aanpraten die plagieert, maar om ze te leren kritisch te denken over zo’n ‘stagiair’. En sowieso is er een verschil tussen vragen aan Chat om typo’s te killen of een onderzoeksvraag te beantwoorden.
Tja, die longarts… dat is een mooie knipoog