Wim Hof heeft onderzoeken van Nijmeegse wetenschappers jarenlang gebruikt om zijn wellness-imperium uit te bouwen. Dat staat in een ongeautoriseerde biografie over de iceman die vandaag verschijnt. De Nijmeegse wetenschappers hebben Hofs claims jarenlang tevergeefs proberen te corrigeren – en gaven het uiteindelijk op.

De ijsprofeet: Het duistere verhaal achter zijn wereldwijde succes is de volledige titel van het boek van Robert van de Griend en Anneke Stoffelen, dat volgende week verschijnt.

In het boek, dat Vox kon inkijken, beschrijven de auteurs hoe Hof het werk van wetenschappers van de Radboud Universiteit heeft gebruikt om een internationale superster te worden. Het gaat om hoogleraren Maria Hopman en Peter Pickers en onderzoeker Matthijs Kox.

In een artikel in de Volkskrant onthulden de auteurs vorig jaar al het jarenlange huiselijk geweld van Hof. Naar aanleiding daarvan werd een Wim Hof Methode-cursus voor studenten in de Studentenkerk op de Nijmeegse campus afgelast.

Niet klappertanden

In het voorjaar van 2010, aldus de auteurs, wordt hoogleraar Integrale Fysiologie Maria Hopman, die onder andere bekend is vanwege haar jaarlijkse onderzoeken naar Vierdaagsewandelaars, gevraagd om een praatje te houden over Hofs vermogen om kou te weerstaan op een populairwetenschappelijke avond in het Amsterdamse Theater Carré.

Volgens de auteurs nodigde Hopman Hof onder enige aarzeling in haar laboratorium uit, waar ze hem tachtig minuten in een ijsbad liet zitten. Met vijftien sensoren aan Hofs lijf werden zijn hartslag en bloeddruk gemeten. Ook liet ze hem een pil met minuscule meetapparatuur inslikken.

De resultaten waren verbijsterend, aldus de auteurs. “Waar andere mensen onmiddellijk een verhoogde hartslag en bloeddruk krijgen als ze alleen maar een hand in het ijs steken, gebeurde er bij Hof bijna niets. Ook zijn inwendige temperatuur bleef gewoon op 37 graden. Rillen of klappertanden – een reactie van het lichaam om warm te worden – deed Hof gedurende het experiment geen enkele keer.”

Immuuncellen

De enige verklaring die Hopman kon bedenken, aldus de auteurs, was dat Hof het vermogen had om de tussenliggende communicerende bloedvaten, die zich kunnen verwijden of vernauwen om de inwendige temperatuur op peil te houden, zelfstandig aan te sturen. Deze bevindingen deelde de hoogleraar met het Carré-publiek.

Hof trok echter heel andere conclusies uit Hopmans onderzoek: het bevestigde hem in de overtuiging dat hij tot grootse dingen in staat was. Die boodschap verkondigde hij op congressen, in media en op een online ruim twee miljoen keer bekeken tedx-lezing, steeds verwijzend naar Hopmans onderzoek.

Hopman viel Hof niet in het openbaar af, maar sprak hem er wel op aan achter de schermen.

Volgens de auteurs zat Hopman best verveeld met de zaak en probeerde ze Hof enigszins in toom te houden. Hoewel het er op leek dat er iets bijzonders aan de hand was met Hofs immuuncellen, was het veel te voorbarig om daaraan grote conclusies te verbinden. Hopman viel Hof niet in het openbaar af, maar sprak hem er wel op aan achter de schermen. Zonder resultaat.

Medische claims

Ook hoogleraar experimentele intensivecaregeneeskunde Peter Pickkers besloot kort na Hopman onderzoek te doen naar Hof. Een van zijn promovendi, Matthijs Kox, was namelijk toevallig bezig met een onderzoek naar de wisselwerking tussen het autonoom zenuwstelsel en het immuunsysteem. De medische claims van Hof pasten perfect binnen dat kader. Een andere reden om met Hof samen te werken, vertelt Kox in het boek, is dat samenwerken met een bekend persoon kon helpen om wetenschap toegankelijker te maken voor een breed publiek.

Begin 2011 voerden de onderzoekers een experiment op Hof uit dat Pickkers enkele jaren eerder zelf had opgezet in het Radboudumc: ze injecteerden hem met een bestanddeel van een bacterie dat het immuunsysteem kan foppen door het te laten denken dat er een levende bacterie de bloedbaan is binnengedrongen.

Innerfire

De auteurs beschrijven dat de meeste deelnemers aan het onderzoek kortstondig griepachtige verschijnselen kregen. Sommige werden misselijk en moesten overgeven. Hof daarentegen lag er twee uur later nog erg monter bij. De verklaring daarvoor, bleek later, was dat Hofs oefeningen hadden geleid tot aanmaak van adrenaline, en dat zijn ontstekingsreactie de helft lager was.

Pickkers sprak volgens de auteurs van ‘opmerkelijke’ uitkomsten, maar wilde het ook niet veel groter maken. Hof zelf was minder terughoudend. In gesprek met journalisten beweerde hij dat hij een ingespoten bacterie binnen tien minuten kon verwijderen uit zijn lichaam. Later herhaalden de wetenschappers het onderzoek met twaalf proefpersonen, en publiceerden ze erover in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift PNAS.

Een optreden van een halfuur van Hof kostte 50.000 euro in 2022.

Mede op basis van deze onderzoeken claimde Innerfire, het bedrijf achter Wim Hof, meermaals dat de Wim Hof-methode een heilzame werking heeft bij talrijke ziektes, zelfs bij kanker. Volgens het boek worstelen de wetenschappers met de claims van Hof, die als gezondheidsgoeroe veel geld verdiende. Een optreden van Hof van een halfuurtje kostte in 2022 bijvoorbeeld 50.000 euro en Innerfire boekt sinds jaren winsten van vele miljoenen.

Coronacrisis

Ook tijdens de coronacrisis, vele jaren later, verwees Hof nog steeds naar de Nijmeegse onderzoeken. Hij stelde meermaals dat de ernstigste ziekteverschijnselen van corona konden worden onderdrukt met zijn oefeningen. Op wetenschappelijk vlak klopt daar echter helemaal niets van.

Waar de Nijmeegse wetenschappers eerder wel tegenwicht boden tegen de markante uitspraken van Hof, deden ze dat volgens het boek niet meer tijdens de coronacrisis. “Ze lieten Hofs ongefundeerde claims over het virus ongemoeid”, schrijven ze. “Ook van vakgenoten klonk geen kritiek. Het maakte dat Hof, misschien nog wel meer dan voorheen, kon blijven roepen wat hij wilde.”

In het boek zegt Kox dat hij Hof jarenlang heeft proberen te corrigeren, maar dat dat geen enkel effect had. “Bovendien stonden we als intensive care in de frontlinie.”