Radboud Universiteit start in januari nieuwe Europese samenwerking met Israëlische universiteiten
-
Protestmars in het Huygensgebouw in mei 2024. Foto: Johannes Fiebig
De institutionele banden tussen de Radboud Universiteit en twee Israëlische universiteiten zijn eind mei verbroken, maar na die datum gaat er nog een onderzoeksproject van start waar onder andere de Radboud Universiteit en drie Israëlische partijen bij zijn betrokken. Dat blijkt uit gegevens van de Europese Commissie.
Iets meer dan 300.000 euro ontvangt de Radboud Universiteit voor het onderzoek ‘Physics and Applications of Negative IONS’ dat in januari 2026 van start gaat. Het bedrag is een deel van de in totaal 4,3 miljoen euro die de Europese Unie toekent aan het project dat valt onder Horizon Europe, een Europees subsidieprogramma voor onderzoek en innovatie.
De Zweedse Universiteit van Göteborg is coördinator van de aanvraag waar tien universiteiten aan deelnemen. Naast de Radboud Universiteit zijn dat onder andere de Rijksuniversiteit Groningen en de Israëlische Hebrew University of Jerusalem.
Nog eens zestien organisaties zijn als partner betrokken bij het project. Onder hen bevinden zich onder andere het Weizmann Institute of Science uit Israël en het Israëlische bedrijf Quantum Art Ltd.
De Nijmeegse bètafaculteit en de betrokken afdeling HFML-FELIX beschouwen het project als een samenwerking met individuele wetenschappers en benadrukken dat het onderzoek niet kan worden gebruikt door het leger, de zogenaamde dual use.
Horizon
In mei van dit jaar zette de Radboud Universiteit de universiteitsbrede samenwerkingsverbanden met Hebrew University nog stop, omdat deze universiteit – net als de Tel Aviv University – volgens de commissie internationale samenwerkingsverbanden bijdraagt aan ernstige en systematische mensenrechtenschendingen.
De universiteit wilde echter geen streep zetten door individuele samenwerkingen met Israëlische wetenschappers of door samenwerkingen binnen consortia waarbij Israëlische organisaties betrokken zijn, zoals het geval is bij het bovengenoemde Horizon-project.
Het college van bestuur ging daarmee in tegen het verzoek van leden van de medezeggenschap en een groep studenten en medewerkers van de universiteit om dat wel te doen. Vorige week riep ook de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) op om Israël uit te sluiten van het Europese wetenschappelijke samenwerkingsprogramma.
Multilterale samenwerkingen
De commissie samenwerkingsverbanden laat namens voorzitter Lutgarde Buydens aan Vox weten dat Horizon-projecten vallen onder de categorie ‘multilaterale samenwerkingen in consortia’. De adviescommissie heeft aangegeven dat nieuwe samenwerkingen kunnen worden aangegaan ‘mits de aard van het onderzoek vereist dat het onderzoek plaatsvindt in grote samenwerkingsverbanden.’
De Radboud Universiteit is via meerdere samenwerkingsverbanden verbonden met Israëlische universiteiten. Het college van bestuur heeft enkele keren aangegeven dat er sprake is van contractbreuk wanneer deze samenwerkingen zouden worden stopgezet.
Tentenkamp
Toch zijn er ook nieuwe aanvragen gedaan nadat studenten in mei 2024 een tentenkamp op de Nijmeegse campus opzetten met als eis dat de Radboud Universiteit de banden met Israëlische universiteiten en instellingen zou moeten verbreken. In totaal betreft het zes aanvragen voor een Horizon-subsidie.
Sijbrand de Jong, decaan van de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatie waar de betreffende EU-subsidie voor het onderzoek naar negatieve ionen terechtkomt, geeft aan dat het subsidietraject al in gang was gezet voordat het advies kwam om samenwerking met Israëlische universiteiten te stoppen. De aanvraag is in november 2024 ingediend en in april 2025 toegekend. De laatste handtekeningen zijn op 30 juni gezet. ‘Destijds was er geen formele reden deze aanvraag te weigeren’, zegt De Jong.
‘Dit is een bottom-up samenwerking van wetenschappers’
Volgens De Jong is er in dit geval, waarbij de Radboud Universiteit subsidie ontvangt om een promovendus aan te stellen, ook geen sprake van een institutionele samenwerking. ‘In mijn optiek is dit een bottom-up samenwerking van wetenschappers, waarbij de instituten als administratieve en juridische eenheid alleen maar hun handtekening zetten zodat de EU er administratief mee om kan gaan.’
Politieke situatie
Sandra Brünken van HFML-FELIX, de ontvanger van de Horizon-subsidie, geeft aan dat de samenwerking tot een doorlopende discussie binnen de faculteit en de afdeling leidt. Haar persoonlijke mening is dat samenwerking op individuele basis met Israëlische wetenschappers door moet blijven gaan, ‘om wetenschappelijke uitwisseling te voeden, maar ook om op een open manier te discussiëren over de politieke situatie.’ HFML-FELIX heeft een verklaring opgesteld die hieronder in zijn geheel te lezen is.
Verklaring HFML-FELIX:
“Allereerst: HFML-FELIX wil zich op geen enkele manier verbinden aan wetenschappelijke samenwerkingen die bijdragen aan directe en specifieke schending van mensenrechten of wat betreft wetenschappelijke integriteit, meer specifiek wat betreft samenwerking met de Israël Defence Forces (IDF).
HFML-FELIX zal samenwerking binnen universiteitsbrede samenwerkingsverbanden, maar ook directe samenwerking met Israëlische Universiteiten op instituutsniveau, tot nader orde niet aangaan. Momenteel hebben we geen lopende samenwerkingen op dit niveau.
Samenwerking met individuele wetenschappers van over de hele wereld, inclusief vanuit Israël waarvan geen dual use te verwachten is, is en blijft mogelijk. Wetenschap is een communicatiemiddel waar we veel waarde aan hechten.
Binnen HFML-FELIX hebben we de afgelopen week diverse gesprekken gevoerd over Panions, een door de EU gefinancierd Doctoral Network, waar de Hebrew University of Jerusalem onderdeel van uitmaakt.
Op basis van beschikbare informatie en gesprekken met de individueel betrokken wetenschappers in Israël, is zorgvuldig afgewogen of in deze samenwerking geen sprake is van schending van mensenrechten of van wetenschappelijke integriteit en of de personen in kwestie niet betrokken zijn bij mensenrechtenschendingen.
Wij hebben uit ons onderzoek geconcludeerd dat dit niet het geval is en dat wij de samenwerking binnen Panions continueren. Uiteraard zullen wij de geopolitieke ontwikkelingen blijven volgen en bij wijzigingen hierin onze uitgangspunten blijven toetsen en indien nodig maatregelen nemen.”
Ton Mulders schreef op 23 september 2025 om 14:20
Goed om te zien dat de Radboud Universiteit de academische vrijheid hoog in het vaandel heeft!
Janneke schreef op 23 september 2025 om 14:31
Schandalige kansloze universiteit
Ww schreef op 24 september 2025 om 13:24
Lekker korte reactie.
Nog iets met onderbouwing?
Immers dit gaat om individuele samenwerking, waarbij de Universiteiten de administratie afhandelen.
Ik zie het probleem niet.
De academische vrijheid hoog in het vaandel hebben zie ik wel.
huishouden schreef op 23 september 2025 om 14:44
Door en door kansloos.
Rechtsgeleerdheid schreef op 23 september 2025 om 16:12
Een ongelooflijk en echt belachelijk comment: “In mijn optiek is dit een bottom-up samenwerking.” Ja oke good for you, very convenient conclusion zonder explicatie daarvoor, maar er staat ook PACBI guidelines en dit IS een institutionele samenwerking (niet alleen mijn optiek).
Ton Mulders schreef op 23 september 2025 om 17:57
Maar de Radboud Universiteit heeft zich toch niet gecommitteerd aan de PACBI richtlijnen? Zolang er door onze democratisch gekozen regering geen sancties zijn afgekondigd kan de Radboud Universiteit niet anders dan dit toestaan. Anders zouden ze namelijk de academische vrijheid bij het oud vuil zetten.
Adriejan van Veen schreef op 23 september 2025 om 22:51
@Ton Mulders: De TU Delft, de UU en de UvA hebben alle drie nieuwe Horizon-samenwerkingen met Israël uitgesloten. De KNAW roept daar ook toe op. Daar heb je absoluut geen sancties van de regering voor nodig. Het is een kwestie van moreel willen handelen als universiteit en faculteit.
Ton Mulders schreef op 24 september 2025 om 08:20
Nee. Het KNAW-bestuur roept de minister van OCW op om zich actief in te zetten voor het opschorten van de deelname van Israël binnen het Europese Horizon programma voor wetenschappelijke samenwerking. De KNAW wendt zich dus tot onze democratisch gekozen overheid. Maar doet geen moreel appel op de Universiteiten zoals jij impliceert.
Adriejan van Veen schreef op 24 september 2025 om 09:19
@Ton Mulder. Je snapt zelf ook wel dat dat een formaliteit is. Als de KNAW de overheid oproept zich in te zetten om Israëlische participatie in Horizon te beëindigen, wat impliceert dat dan over de vraag of Nederlandse universiteiten (die de KNAW vertegenwoordigt) door moeten gaan met Horizon-consortia aan te aan met Israëlische universiteiten? Dit is een zelfde formaliteit als waar Sijbrand de Jong zich op beroept. Laten we maar benoemen wat dat is: treurig.
Daarnaast zie je dus, wat je voor het gemak maar negeert, dat al drie Nederlandse universiteiten inclusief een TU al wél hebben aangegeven geen nieuwe Horizon-samenwerkingen met Israëlische instituten meer aan te gaan. Zo kan het dus ook.
Adriejan van Veen schreef op 23 september 2025 om 19:26
” ‘Destijds was er geen formele reden deze aanvraag te weigeren’, zegt De Jong.”
Dat zegt het wel zo’n beetje, is het niet?
Anton Eelen schreef op 24 september 2025 om 14:52
Maar als werknemer van het Institute voor Culture & History heb je toch helemaal niets te zeggen over de onderzoeksagenda van de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatie?
Adriejan van Veen schreef op 24 september 2025 om 15:33
@Anton Eelen: Het handelen van mijn werkgever de Radboud Universiteit en van mijn collega’s in tijden van genocide lijkt me nu bij uitstek iets om wat van te vinden.
Anton Eelen schreef op 24 september 2025 om 15:44
Niet volgens de wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. En die gaat toch echt boven jouw morele verontwaardiging. Richt je morele bezwaren naar de overheid, daar horen ze thuis. En laat ondertussen de universiteit haar werk doen.
Adriejan van Veen schreef op 25 september 2025 om 12:23
@Anton Eelen: Je zegt dat de WHO het verbiedt om standpunten te hebben over wat er gaande is op de universiteit? Haha. Toon maar waar dat staat dan. Of ga ergens anders feitenvrije nonsens spuien.
Anton Eelen schreef op 25 september 2025 om 19:53
Iets vinden mag altijd. Ik verklaar alleen waarom je genegeerd wordt.
Aapie schreef op 24 september 2025 om 00:19
Alles onder de noemer Israël is tegenwoordig taboe geworden. Als het niet voor militaire doeleinden gebruikt kan worden EN het onafhankelijke wetenschappers betreft zie ik niet in waarom dit opgeblazen wordt tot een heel groot probleem. Ze houden nu autonome burgers/wetenschappers verantwoordelijk voor de daden van hun overheid. Alles ten koste van de wetenschappelijke vrijheid vooruitgang. Deze tunnelvisie en simplistisch denken kenmerkt de huidige maatschappij.
Adriejan van Veen schreef op 24 september 2025 om 15:36
@Aapie: Hier kan je tot in detail vinden waarom dat een groot probleem is: https://www.voxweb.nl/opinie/decanen-en-cvb-sluit-toekomstige-onderzoeksconsortia-met-israelische-instellingen-uit
De KNAW en drie Nederlandse universiteiten – plus talrijke buitenlandse universiteiten en wetenschappelijke federaties – vinden het ook een groot probleem.
Klaas Landsman schreef op 24 september 2025 om 15:03
Het wordt steeds moeilijker ons bestuur serieus te nemen inzake Gaza en Israël. Hoe kun je in vredesnaam een groot international multi-million project, met een juridisch dichtgetimmerde, klaarblijkelijk door de betrokken decanen (!) getekende consortium-overeenkomst, zien als een “bottom-up samenwerking tussen individuele wetenschappers”? Dat zijn voor zover ik weet hele kleine groepjes die samen een artikel schrijven. Was Los Alamos soms ook een “bottom-up samenwerking tussen individuele wetenschappers”? Of de LHC? Of, dichter bij huis, de Deltawerken? Het enige positieve nieuws is dat men kennelijk wel langzaam door begint te krijgen dat institutionele samenwerkingen met Israëlische universiteiten inmiddels erg gevoelig liggen, vandaar wellicht de potsierlijke bochten waarin men zich ook nu weer wringt om deelname aan dit project te rechtvaardigen. Het traject dat de Radboud Universiteit tot nu toe inzake Gaza en Israël heeft afgelegd is tot op de dag van vandaag beschamend en bestaat voornamelijk uit smoezen om geen enkele maatregel met werkelijke impact te hoeven nemen. Het lijkt de Nederlandse “regering” wel. Zie ook het uitstekende zojuist verschenen rapport https://academictiesisrael.nl.
Ton Mulders schreef op 25 september 2025 om 19:57
Als je je rapport begint met ‘Scientists all agree: Israel is committing genocide in Gaza.’ dan probeer je niet eens bij de feiten te blijven. Dus uitstekend? Nee.
Campuswerknemer schreef op 24 september 2025 om 15:06
Okay! Kunnen degenen die hier tegen zijn onderhand eens stoppen met dit gezeur en het voeren van acties en de medewerkers met rust laten die hier gewoon in alle rust willen werken?
Als je het na twee jaar nog steeds niet eens bent met de beslissingen die het beleid neemt, omdat het een andere mening heeft dan jij, wat doe je hier dan nog steeds.
Ik werk hier al langer dan sommige studenten oud zijn en heb tot een paar jaar geleden met plezier gewerkt, voor die actievoerders hier de sfeer en de gebouwen vernachelden. Ga aub weg van deze campus en laat ons rustig en ongestoord ons werk doen.
Floris schreef op 25 september 2025 om 10:41
Maar wacht even, als je het niet eens bent met de bijdrage van onze universiteit aan oorlogsmisdaden mag je er niet meer studeren of werken? Wat is dat nou voor een redenering? Ik moet zeggen dat ik dit niet veel sterker vind dan ‘al die mensen die protesteren in Nederland moeten het land maar verlaten als ze zo ontevreden zijn’. Dit is óók de universiteit die is opgebouwd door de mensen die protesteren. Het zou het publieke debat sieren als we het serieus zouden nemen in plaats van doen alsof een instituut alleen plek heeft voor mensen die het verheerlijken, en niet te doen alsof mensen die het instituut willen veranderen er geen deel van uit mogen maken. Ohja, en laten we ook nog steeds serieus blijven nemen dat we het hebben over medeplichtigheid bij een genocide.
Kat schreef op 24 september 2025 om 15:10
Wat een kortzichtigheid. Het is belangrijk voor de wetenschap om als universiteit in contact te blijven met israel. Door de druk van studenten nemen uni’s verkeerde beslissingen. Door dit gedrag voelt Hamas zich gesterkt. Het zou beter zijn als mensen in het westen de mensen in Gaza die opstaan tegen Hamas zouden steunen. Er zijn verschillende milities actief in Gaza die gesteund worden door Israel. Ze zijn nog in de minderheid. Hamas is nog steeds de grootste met 2500 strijders. Hamas heeft afgelopen week 3 ‘collaborateurs’ geexecuteerd. Het westen snapt nog niet dat Hamas weg moet en niet de universiteiten als boeman weg zetten. Dat vindt een bepaald deel van de bevolking in Europa. Ik steun deze nieuwe milities die een beter leven willen voor de gazanen.
Hendrik schreef op 24 september 2025 om 18:46
Absurd dat ‘we’ alles met Israël boycotten, inclusief samenwerking op wetenschappelijk vlak. Een land en een bevolking die de wereld al zo veel heeft gebracht op wetenschappelijk gebied. Terecht dat er commentaar is op het afschuwelijk aantal burgerslachtoffers in de stedelijke oorlogsvoering maar waar waren al die critici toen ‘we’ IS in Mosul of in Raqqa moesten verdrijven en een veelvoud aan slachtoffers viel. Of we Afghanistan wel even zouden democratiseren? Geen enkel commentaar ook gezien toen onlangs de GP in Baku werd gereden terwijl dat land onlangs nog een etnische zuivering uitvoerde. En een boycot van China dat op grote schaal mensenrechten met voeten treedt en mogelijk miljoenen Oeigoeren in ‘heropvoedingskampen’ vast houdt. Maar hier gaan we lekker op Israël los dat twintig jaar raketten vanuit Gaza op zich kreeg en nu uit de bocht schiet omdat er een crimineel aan de macht is die precies doet wat dat tuig van Hamas wil. Hypocrisie ten top!
Student schreef op 25 september 2025 om 11:55
We hebben een andere relatie met Israël dan met bovengenoemde landen. In het besluit Israel op te nemen in het Horizon EUROPE programma wordt oa verwezen naar de Association Agreement, waarin Israël een uitzonderingspositie krijgt op bijv. de volgende vaststellingen:
CONSIDERING the importance of the existing traditional links between the Community, its Member States and Israel, and the common values that they share (!!!)
CONSIDERING the importance which the Parties attach to the principle of economic freedom and to the principles of the United Nations Charter, particularly the observance of human rights and democracy (!!!), which form the very basis of the Association;
CONSCIOUS of the need to associate their efforts to strengthen political stability and economic development through the encouragement of regional cooperation;
DESIROUS of maintaining and intensifying a dialogue on economic, scientific, technological, cultural, audiovisual and social matters to the benefit of the Parties;
Deze samenwerking is dus gebouwd op het idee dat Israel een morele staat is met gedeelde waarden en bedoelt om haar en ons -oa om die reden- te verheffen en te versterken. De roep om een boycott is dus volkomen logisch omdat a) we dan stoppen met het witwassen van een genocide en bezetting en b) voorkomen dat we zelf blijven profiteren van deze verschrikkelijkheden.
Geert ter Horst schreef op 25 september 2025 om 01:33
Het beste zou zijn om op te houden met het hysterische gemoraliseer en in plaats daarvan gewoon met Israël samen te werken op de grondslag van gemeenschappelijke belangen.
Bibi Netanyahu schreef op 25 september 2025 om 09:49
Helemaal mee eens.
Sijbrand de Jong (decaan FNWI) schreef op 25 september 2025 om 09:04
Voor de duidelijkheid: de kop en intro van dit artikel zijn feitelijk niet waar.
Het commitment voor de gezamenlijke subsidie aanvraag is in november 2024 (zegge tweeduizendVIERentwintig) aangegaan. Ook wij gaan vanuit FNWI al een tijdje geen nieuwe samenwerkingen met universiteiten aan waarvan duidelijk is dat ze actief en systematisch meewerken aan mensenrechtenschendingen.
Gaard Kets schreef op 25 september 2025 om 09:51
Maar je bent wel in november 2024 een commitment aangegaan met partijen waarvan je wist dat ze onder vuur lagen, en waar de commissie onderzoek naar deed. Blijkbaar hebben jullie gekozen om geen clausule in te bouwen waarmee je bij voortschrijdend moreel inzicht onder deze problematische verplichting uit kunt? Ook hebben jullie eind juni 2025 de laatste handtekeningen gezet, nadat diezelfde commissie had geconcludeerd dat deze instituten “actief en systematisch meewerken aan mensenrechtenschendingen”. Dus ik begrijp niet waarom je hier probeert vol te houden dat jullie die nieuwe samenwerkingen niet aangaan met zulke partijen. Dat doen jullie volledig bewust juist wél, en dat is buitengewoon triest. Zelfs op basis van je eigen argumenten hierboven is de conclusie: jullie werken vanaf januari opnieuw samen met instituties waarvan is inmiddels ook door de RU zelf is geconcludeerd dat ze actief en systematisch meewerken aan mensenrechtenschendingen. Ik ben zo benieuwd hoe je daar als decaan op morele wijze naar kijkt.
Alex van der Hulst schreef op 25 september 2025 om 10:21
In eerste instantie was de intro inderdaad feitelijk onjuist, daar is bij de inzage overheen gekeken. Aanvankelijk stond er dat de aanvraag na mei 2025 is gedaan. Dat is later aangepast. De tijdlijn is: indienen aanvraag november 2024, toekenning april 2025, laatste handtekening in juni 2025. Valt onder het schema van HORIZON-MSCA-2025-DN-01-01
Klaas Landsman schreef op 25 september 2025 om 10:52
Ook in november 2024 was Gaza al grotendeels verwoest, waren alle universiteiten, hogescholen en zelfs lagere scholen met de grond gelijk gemaakt, inclusief vrijwel alle ziekenhuizen en watervoorzieningen, en waren er al rond de 50.000 slachtoffers onder wie ongeveer 20.000 kinderen, velen point blank door hoofd of hart geschoten (zoals de BBC onthulde gebeurde dat al vanaf november 2023, tweeduizendDRIEentwintig, toen volgens alle experts de genocide ook al begon). De compliciteit van de Israëlische universiteiten was ook toen al lang en breed in kaart gebracht. Dat de RU hier kennelijk pas ruim een half jaar later achter kwam en zelfs toen, en nu nog, vrijwel niets deed, is om te huilen.
Adriejan van Veen schreef op 25 september 2025 om 12:27
“Ook wij gaan vanuit FNWI al een tijdje geen nieuwe samenwerkingen met universiteiten aan waarvan duidelijk is dat ze actief en systematisch meewerken aan mensenrechtenschendingen.”
Dit is wel een heel opmerkelijke uitspraak. Kun je aangeven wat dit betekent? Zeg je hier dat dit Horizon-consortium voortvloeit uit een oude situatie, waarin dergelijke samenwerkingen nog werden aangegaan, maar dat er inmiddels nieuw beleid is, en dat er ook vanuit FNWI geen nieuwe Horizon-consortia meer zullen worden aangegaan?
Floris schreef op 25 september 2025 om 10:49
Vriendelijke reminder aan iedereen dat dit project dus via HORIZON Europe gaat en dus geenszins een individuele samenwerking is, wat de universiteit ook bij elkaar probeert te kletsen. Óók een reminder dat de onderzoekscommissie vanuit onze eigen universiteit heeft bevonden dat Hebrew University zich direct medeplichtig maakt aan oorlogsmisdaden en dat wij daar door deze banden ook aan bijdragen! Wanneer er grootschalige geldstromen lopen en er contracten getekend moeten worden waar de universiteiten zelf op staan zijn samenwerkingen institutioneel. Dat het Radboud verdere banden aan wil gaan met een instituut waarvan het zelf heeft gesteld dat het verantwoordelijkheid draagt voor oorlogsmisdaden (of, accurater gezegd, medeplichtig is aan genocide) is absoluut schandelijk.
Boktor Laan schreef op 26 september 2025 om 14:01
Het lijkt erop dat men hier uit het oog is verloren dat universiteiten destijds per direct de samenwerking met Russische universiteiten hebben stopgezet. Waarom werd er toen geen beroep gedaan op “academische vrijheid” en “gemeenschappelijke belangen”?
FdM medewerker schreef op 28 september 2025 om 11:33
Scandalous and utterly morally corrupt on so many levels. Israel already fulfilled the criteria of committing genocide by January 2024 at the time of the ICJ case South Africa vs. Israel: that is when our obligation under the Geneva convention to prevent genocide should have commenced- not a single university in Israel is divested from nor critical of the Israeli academic-military-industrial pipeline, propped up by more than 1 billion Euros specifically by the Horizon Program, and especially not the ones specifically named by Radboud. How is this in any way allowed to proceed? The Dean trying to paint this as a ‘bottom up collaboration’ is a delusional joke. Utterly morally corrupt.