OPINIE - Beëindig niet alleen de institutionele samenwerkingsverbanden met Israëlische instellingen, maar stop ook de deelname van de Radboud Universiteit aan multilaterale onderzoekssamenwerkingen waarbij Israëlische instellingen betrokken zijn. Daar roepen wetenschappers van de Radboud Staff for Palestine-groep het College van Bestuur en de decanen toe op. ‘Na zoveel maanden van genocide moet de academische gemeenschap van de Radboud Universiteit dringend in actie komen en moreel leiderschap tonen.’

De wereld blijft toekijken hoe de laatste Israëlische genocidale misdaden zich voltrekken. Honderden uitgehongerde Palestijnen worden dagelijks doodgeschoten of verwond terwijl ze wanhopig proberen toegang te krijgen tot schamele hoeveelheden hulp. Twee miljoen Gazanen worden samengedrongen in 30 procent van de Gazastrook. Europese humanitaire activisten die Gaza probeerden te bereiken, waaronder een Nederlander, zijn door Israël gegijzeld in internationale wateren en gedeporteerd. Hoewel er op kleine schaal protest en verzet bestaat, steunt een aanzienlijke meerderheid in Israël de etnische zuivering van Gaza. Ondertussen neemt de steun voor Israël onder Europese bevolkingen zienderogen af.

Nederlandse universiteitsbestuurders blijven het nemen van hun morele verantwoordelijk en het verbreken van alle banden met Israëlische partnerinstellingen die actief bijdragen aan deze genocide echter uitstellen. Als Radboud Staff for Palestine hebben we de afgelopen twintig maanden onderzoek gedaan, in kaart gebracht en publiek uitgedragen hoe onze universiteit medeplichtig is aan de inmiddels ontelbare misdaden van de Israëlische staat en haar instellingen, zoals genocide, apartheid en gedwongen uithongering. Daarom willen we in dit opiniestuk aan de academische gemeenschap van de Radboud Universiteit uitleggen waarom onze decanen en het CvB moeten weigeren om ook toekomstige multilaterale onderzoekssamenwerkingen met Israëlische instellingen te ondersteunen.

Op 21 mei heeft het College van Bestuur (CvB) op advies van de Adviescommissie Samenwerkingsverbanden besloten de institutionele samenwerkingsverbanden (Memorandums of Understanding, MoU’s) met Hebrew University en Tel Aviv University met onmiddellijke ingang op te schorten. Dit is omdat deze twee Israëlische instellingen, aldus het CvB en de adviescommissie, vanwege hun verstrengeling met het Israëlische leger (IDF), inlichtingendiensten, wapenfabrikanten en het Ministerie van Defensie bijdragen aan ernstige en systematische mensenrechtenschendingen tegen Palestijnen. Dit was een zeer belangrijke stap richting erkenning van de voortdurende genocide en de impliciete medeplichtigheid van de Radboud Universiteit daaraan via de samenwerking met deze Israëlische instellingen.

Dertien lopende projecten

Tegen het advies van de Universitaire Gezamenlijke Vergadering in heeft het CvB echter besloten om lopende multilaterale onderzoekssamenwerkingen – zoals Horizon Europe-consortia – met Israëlische instellingen die bijdragen aan de genocide niet op te schorten, noch toekomstige multilaterale onderzoekssamenwerkingen uit te sluiten. Hoewel het materiële gewicht van de samenwerking van de Radboud Universiteit met Israël voornamelijk bij deze consortia ligt (met momenteel minstens dertien lopende projecten die een waarde van tientallen miljoenen euro’s vertegenwoordigen), beschouwt het CvB ze als grotendeels ‘individuele’ vormen van samenwerking die door individuele onderzoekers en decanen per geval moeten worden beoordeeld.

De argumentatie van het CvB is echter gebrekkig. Ten eerste is het onderscheid tussen institutionele banden (MoU’s) en andere banden, zoals multilaterale partnerschappen, onjuist. Samenwerkingen zoals Horizon en de meeste projecten van de Europese Unie (EU) zijn gebaseerd op een consortiumovereenkomst, een privaatrechtelijke overeenkomst tussen instellingen. Juridisch liggen de financiële voordelen, verantwoordelijkheden en aansprakelijkheid volledig bij instellingen zoals de Radboud Universiteit en Israëlische partners. Consortia hebben goedkeuring nodig van de faculteit (of het CvB na een bepaalde financiële drempel), en individuen zijn slechts aanspreekpunten in dergelijke projecten. Wanneer individuele onderzoekers zich terugtrekken (bijvoorbeeld omdat ze naar een andere instelling vertrekken), blijft de samenwerking tussen instellingen bestaan, zelfs wanneer individuen het grootste deel van projectaanvraag hebben geschreven.

De gevolgen zijn duidelijk: als een vertegenwoordiger in rechte van de Radboud Universiteit een bindende overeenkomst met een Israëlische instelling ondertekent, dan is er sprake van een institutionele band. Deze juridische details zijn echter minder belangrijk dan de materiële en morele gevolgen van de weigering van het CvB om toekomstige multilaterale samenwerkingsverbanden met Israëlische instellingen uit te sluiten. Wat telt, is dat via consortia zoals Horizon enorme bedragen naar Israëlische instellingen verzonden worden en zij aanzienlijk prestige verwerven dankzij onze betrokkenheid. Zij behalen materiële- en reputatievoordelen door zich te associëren met de Radboud Universiteit. Dit is niet te onderscheiden van andere institutionele banden.

Bovendien mogen instellingen, volgens de Horizon Model Grant-overeenkomst, aanzienlijke delen van de bijdragen (de zogenaamde “indirecte kosten”) naar eigen goeddunken besteden, inclusief de kosten voor hun algemene functioneren. Gezien de verstrengeling van alle Israëlische academische instellingen met de IDF, de wapenindustrie en het ministerie van Defensie is dit uiteraard moreel problematisch. Om soortgelijke redenen werden in februari 2022 alle financiële en datatransacties evenals alle samenwerkingsactiviteiten met Russische universiteiten opgeschort.

Waarden hooghouden

Het tweede problematische frame dat het CvB hanteert om toekomstige multilaterale samenwerking met Israëlische instellingen niet uit te sluiten, is dat de Radboud Universiteit zich dan bijvoorbeeld ook zou moeten terugtrekken uit het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Dit is echter een heel andere kwestie, aangezien landen lid zijn van het IPCC en individuele onderzoekers bijdragen leveren, wat geen institutionele band tussen universiteiten uit verschillende lidstaten schept. Hoewel de samenwerking met Rusland is opgeschort, maakt het nog steeds deel uit van het IPCC.

Bovendien is het, met betrekking tot andere samenwerkingen die als waardevol worden beschouwd, ook belangrijk om onszelf af te vragen: wat is nu het belangrijkste gedurende een aanhoudende genocide? We moeten onze waarden hooghouden en geen valse tegenstellingen creëren. Wat betreft MoU’s heeft het CvB al de juiste beslissing genomen om ze op te schorten vanwege de bijdragen van Israëlische partners aan ernstige en systematische mensenrechtenschendingen. Het ligt dan ook voor de hand om deze waarden toe te passen op het volledige spectrum van institutionele samenwerkingen, inclusief toekomstige multilaterale partnerschappen.

‘Hoeveel alarmbellen moeten er nog rinkelen voordat de Radboud Universiteit in actie komt?’

Anderen hebben deze beslissing al genomen. Internationaal verwerven verschillende petities steun die de EU oproepen de status van Israël als Horizon Europe-geassocieerd land in te trekken en alle institutionele samenwerkingen te staken. De rectoren van alle tien Belgische universiteiten hebben de Europese Commissie opgeroepen het EU-Associatieverdrag met Israël op te schorten, zodat Israëlische instellingen niet langer kunnen deelnemen aan Horizon-programma’s. De Universiteit van Barcelona roept de EU op om de deelname van Israëlische instellingen aan alle projecten die met Europese fondsen worden gefinancierd op te schorten. Meer dan 1700 Zweedse onderzoekers hebben een verklaring van gewetensbezwaardheid ondertekend, waarin ze aangeven niet langer samen te werken met Israëlische instellingen, omdat die medeplichtig zijn aan apartheid en genocide. Onlangs schreven in Israël meer dan 1200 academici een open brief waarin ze stelden dat “wij als academici onze eigen rol in deze misdaden erkennen”.

Ook in Nederland verandert er langzaam iets. Naast de recente (ontoereikende) besluiten van de universiteiten van Amsterdam, Tilburg, Nijmegen, Rotterdam en Eindhoven om sommige institutionele banden met Israëlische partners te verbreken, heeft de Universiteit Delft een moratorium ingesteld op alle nieuwe institutionele samenwerkingen met Israëlische instellingen, inclusief – cruciaal – Horizon-projecten. De rector van de Universiteit van Amsterdam, Peter-Paul Verbeek, zal andere Nederlandse rectoren vragen zich bij hem aan te sluiten om de Europese Commissie te verzoeken het EU-Associatieverdrag met Israël op te schorten, zodat het van Horizon Europe kan worden uitgesloten. Een groep van meer dan zestig hoogleraren van de Universiteit Utrecht heeft de universiteit gevraagd aanvullende stappen te zetten naar aanleiding van het beperkte besluit om het beleid ten aanzien van samenwerking met Israëlische instellingen aan te scherpen. En meer dan 400 medewerkers van Wageningen University hebben besloten om de samenwerking met Israëlische universiteiten pertinent te staken.

Oproep

Daarom roepen wij de decanen en het CvB op om toekomstige multilaterale samenwerking met Israëlische instellingen – inclusief Horizon-projecten – uit te sluiten en de Europese Commissie op te roepen het EU-Associatiepact met Israël op te schorten. Hoeveel alarmbellen moeten er nog rinkelen voordat de Radboud Universiteit in actie komt? Israël laat Palestijnen in Gaza dagelijks opzettelijk verhongeren, vermoorden, levend verbranden en massaal ontheemden. De Israëlische regering bevestigde onlangs haar plan om 22 nieuwe nederzettingen te bouwen op de bezette Westelijke Jordaanoever, die illegaal zijn volgens het internationaal recht. Netanyahu heeft openlijk de intentie van zijn regering uitgesproken om de Gazastrook etnisch te zuiveren. De genocidale intenties en acties van de Israëlische regering zijn inmiddels gedocumenteerd door talloze internationale autoriteiten en experts, waaronder het Nederlands Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD).

Toch blijven Israëlische universiteiten samenwerken met de IDF, wapenfabrikanten en het Ministerie van Defensie, en gaan ze er prat op dat ze 1,1 miljard euro aan Horizon-subsidies hebben ontvangen sinds 2021, waarvan 238 miljoen euro alleen al sinds 7 oktober 2023. Dit omvat projecten die direct ingezet kunnen worden bij de genocide in Gaza. Als Radboud-onderzoekers kunnen wij niet met een schoon geweten doorgaan met het overmaken van enorme bedragen en het verlenen van prestige aan Israëlische partners die – zoals aangetoond door de Adviescommissie Samenwerkingsverbanden en het CvB – direct bijdragen aan ernstige en systematische mensenrechtenschendingen.

Wij verzoeken de decanen en het CvB daarom geen steun te verlenen aan nieuwe onderzoekssamenwerkingen waarbij Radboud-onderzoekers betrokken zijn in een multilateraal consortium waaraan een Israëlische instelling deelneemt. We dringen er tevens bij hen op aan de Europese Commissie op te roepen het Associatieverdrag tussen de EU en Israël op te schorten, zodat haar instellingen niet langer kunnen deelnemen aan Horizon-programma’s.

Na zoveel maanden genocide (en decennia van apartheid en koloniale uitroeiing van Palestijnen) moet de academische gemeenschap van de Radboud Universiteit dringend in actie komen en moreel leiderschap tonen. De geschiedenis zal niet genadig terugkijken op degenen die ervoor kozen te zwijgen of besluiteloos te handelen in een poging ’s werelds eerste live gestreamde genocide te stoppen.