Columnist Willem Halffman las deze vakantie ongedisciplineerd, iets wat op de universiteit niet zomaar kan.

Vakantie betekent voor mij vooral: me helemaal verdiepen in iets dat er nauwelijks toe doet. Een boekje lezen over de standaardisering van zeecontainers, het ontstaan van biologische celculturen, of de negentiende-eeuwse wetenschappelijke literatuur, bijvoorbeeld. Zo van: “Goh! Dát had ik niet kunnen vermoeden!”

Lezen met volle teugen, grenzeloos, en dan plots ontdekken dat het al bijna ochtend is. Of op je knieën langs een bergpaadje zitten om eens uitgebreid naar een bloemetje te kijken dat je nog nooit eerder hebt gezien. In alle vrijheid en zonder enige druk kunnen genieten van iets leren over wat zomaar voorbijkomt.

Nu het academiejaar weer is begonnen, lees ik nog steeds veel, maar dan tegen de klok: literatuur bijhouden, scripties nakijken, proefschrifthoofdstukken, versie vijftien van je eigen papers – tot ze eindelijk goed genoeg zijn voor publicatie. Nu moet ik weer gedisciplineerd lezen. Ik mag dan nog steeds wat leren, maar wel aan de teugel en functioneel, opgeknipt in projecten, op tempo en efficiënt. Ik kan dan ook niet meer doorlezen tot diep in de nacht, want dan raken de afspraken in de war of krijg ik slaapgebrek.

Disciplines

Het zal wel niet voor niets “disciplines” heten in de wetenschap, maar ik heb het er moeilijk mee. Het liefst blijf ik dwars doorheen alle hokjes lezen en leren. Dan kun je natuurlijk niet alles bijhouden, maar je blijft wel verrassende verbanden zien.

Tussen de standaardisering van zeecontainers, biologische celculturen en wetenschappelijke papers, bijvoorbeeld. (Die kwamen er alle drie niet vanzelf en er blijven nog steeds afwijkende vormen die best nuttig kunnen zijn: nét iets hogere zeecontainers, cellen met een interessante afwijking, of wetenschappelijke publicaties met een experimentele literaire vorm.)

‘Aan de universiteit veronderstelt iedereen maar dat je vanzelf discipline en regelmaat hebt, om gestaag en gebalanceerd aan het werk te blijven’

Je moet jezelf maar niet te veel disciplineren, vind ik: een balans vinden tussen binnen en buiten de lijntjes leren. Of op je knieën in het gras een deadline missen.

Aan de universiteit veronderstelt iedereen maar dat je vanzelf discipline en regelmaat hebt, om gestaag en gebalanceerd aan het werk te blijven. Het is een soort taboe van de academische cultuur: de veronderstelling dat je van nature gedisciplineerd bent. Misschien is het een klasse-ding, iets dat er in “de betere milieus” met de paplepel wordt ingegoten.

Het zal wel. Ik vind op tijd naar bed toch nog steeds moeilijk.

Lees alle columns van Willem Halffman