Kwetsen
LET OP: DEZE COLUMN IS MOGELIJK KWETSEND
Zonder erin geslaagd te zijn mijn gevoel bij de bewogen dag te vinden, keek ik afgelopen woensdagavond naar De Wereld Draait Door. De uitzending stond in het teken van de terroristische aanslag op Charlie Hebdo in Parijs. Schrijvers, hoofdredacteurs, cabaretiers en cartoonisten. Allerlei creatieve geesten van allerlei geloven waren opgetrommeld om te laten zien dat hun zuurstof, de vrijheid van meningsuiting, hen allen verbond. En ze zwoeren gelaten niet te zwijgen. Ze zwoeren niet te zwichten. Maar toen kwam de vraag van Matthijs van Nieuwkerk richting Youp van ’t Hek. Of hij enige terughoudendheid voelde, om gevoelige onderwerpen, van islamitische aard, te mijden uit angst voor een reactie. Youp zei dat hij ‘goed zijn woorden ging kiezen’ en niet exact zou schrijven wat hij schrijven wilde. De zwakke vlam van verzet bleek alweer gedoofd.
Ik voel mij geroepen. Als columnist, als schrijver, als historicus, als denker en als mens. Waarom? Juist daarom. Ik wil bij alles naar het ‘waarom’ kunnen vragen. Ik wil dat niet alleen, dat is mijn verantwoordelijkheid. Ik heb geleerd kritisch te kijken, dingen te bekritiseren en dingen aan de kaak te stellen, ook al lijken ze zo gegeven en vanzelfsprekend. Zoals gevestigde instituten, die een autoriteit claimen of lijken te hebben. Het geloof, professoren, de overheid. Instituten die met de roep om ‘respect’ eigenlijk eisen dat ze niet gekwetst mogen worden. Met de vrijheid van meningsuiting als wapen, heb ik de mogelijkheid te strijden tegen alles en iedereen die meent de waarheid in pacht te hebben. En ja, dan is er de kans dat ik mensen tegen het hoofd stoot, beledig en kwets.
Maar wat is kwetsen? Wat is beledigen? Om Hans Teeuwen te parafraseren: een mening kan altijd beledigend worden opgevat of kwetsen. Ik kan mensen kwetsen en beledigen, zonder dat dat mijn intentie is. Zelfs de waarheid kan mensen kwetsen, als ze die liever niet willen horen. Ik kan christenen en moslims kwetsen als ik ze op tegenstrijdige of belachelijke details in hun geloof wijs. Dat risico is er, dat risico loop ik. Maar ik moet het wel kunnen zeggen. Net zoals ik ‘godverdomme’ wil kunnen zeggen zonder een betuttelende christen die me probeert te corrigeren. Begrijp me goed; ik ben niet tegen het christendom, de islam of een ander geloof in bijzonder. Ik ben tegen censuur, uit welke hoek dan ook. Daarover gesproken, waarom is er in Nederland eigenlijk nog zoiets als majesteitsschennis? Als ik Willem-Alexander een dikhoofdige oelewapper vind, dan wil ik dat kunnen uiten.
Ik heb het recht te kwetsen, net zoals ik het recht heb gekwetst te worden. Dat is de arena van het vrije woord. Godverdomme.
Lees alle columns van Wouter van Es
Vrijheid is geen Vrijbrief schreef op 12 januari 2015 om 09:24
Ik ben het volledig met je eens dat de vrijheid van meningsuiting zeer belangrijk is, en dat wij moeten strijden om deze tot stand te houden. Echter vrijheid van meningsuiting is geen vrijbrief om maar gewoon ongenuanceerd alles te roepen waar je op dat moment zin in hebt, ongeacht de consequencies. Ja je hebt het recht om iedereen om je heen te beledigen, moet je dit dan ook maar doen?
De meesten van ons hebben een mooie set van empathische vermogen, welke ons in staat stellen om te voorspellen wat een ander voelt en misschien zelfs mee te voelen. Als wij dus iemand bewust en met geen andere intentie dan het proberen te kwetsten, beledigen, zouden wij in staat moeten zijn ons te plaatsen in de schoenen van de ander, om hiermee te voelen wat zij voelen. Deze vermogens leiden er ook toe dat wij daarom rekening kunnen houden met anderen, en niet impulsief hardop gaan lachen op een begrafenis. Wanneer men een ander beledigd met als enige doel beledigen, of humor over de rug van de ander, dan is er als mens de mogelijkheid om toch ‘verstandig’ je mond te houden. Niet omdat je de ander niet mag, mag omdat je de ander respecteert en je jezelf ten delen kan inleven in zijn/haar situatie.
Vandaar dat ik zeker niet tegen de vrijheid van meningsuiting ben, maar het bewust beledigen van een ander keur ik af, op menselijke en op morele basis.
Wouter schreef op 12 januari 2015 om 14:56
Ik sta volledig achter je betoog rondom empathisch vermogen. Op dat gebied heb je gelijk; ‘je mag iets zeggen, maar je hoeft het niet te zeggen’. Helemaal mee eens.
Anders wordt het wanneer op zo’n begrafenis een bordje zou staan ‘verboden te lachen’. Dan is er (naast een ridicule onderschatting van menselijk empathisch vermogen) sprake van een gebod. En wie bepaalt dat? Geboden en verboden, dat zijn juist de dingen waar ik tegen kan strijden met de vrijheid van meningsuiting als wapen.
Komt nog bij dat ‘respect’ vaak bestaat uit angst voor represailles. Denk maar een een nare hoogleraar die je niet durft te bekritiseren omdat hij over jouw cijfers gaat. Een hogere macht die je alles kan flikken omdat je er afhankelijk van bent.
Of omdat je er bang voor bent, zoals bijvoorbeeld bij de discussie rondom Charlie Hebdo het geval lijkt te zijn. Een geloof met een profeet die je niet mag afbeelden en het risico dat je blijkt te lopen als je het toch doet. Dat vraagt om satire. Ook al vond ik de ‘grapjes’ van Charlie Hebdo niet sterk, ze hadden het recht om het te doen.
Kortom; het gaat bij mijn ‘kwetsen’ vooral om het doorbreken van machtsstructuren, of ze nou werkelijke macht hebben (overheid, professoren) of het pretenderen te hebben (geloof).
Je mag me verzoeken iets te respecteren, mijn mond te houden over bepaalde zaken, als ik dat uit mezelf niet doe. Maar ga het me niet verbieden.
Ydo schreef op 15 januari 2015 om 15:59
“Geboden en verboden, dat zijn juist de dingen waar ik tegen kan strijden met de vrijheid van meningsuiting als wapen.”
De vrijheid van meningsuiting is een zwaar bevochten recht en dient, mijns inziens, te allen tijde verdedigd te worden.
Het is echter een bescherming van ons, burgers, opdat wij niet vanwege onze mening, onze gedachten, onderworpen kunnen worden aan willekeur van ‘de machthebbers’.
Het is echter niet bedoeld als “wapen” om je gelijk te halen!
Er zijn genoeg andere middelen die je kan gebruiken om je eigen doelen na te streven (waarbij mijn voorkeur ligt bij het gebruik van legale, democratische middelen).
De vrijheid van meningsuiting is niet iets waar je je achter moet verschuilen.
Zodra je iets als wapen gaat inzetten heeft de aangevallene het recht om zich te verdedigen tegen dat wapen; op deze manier gooi je zelf dit hoe goed te grabbel!
Koen schreef op 12 januari 2015 om 10:02
Willekeurige vloeken en scheldwoorden de ruimte inwerpen is nog niet hetzelfde als een kritische burger spelen. Het enige kwetsende in deze column is haar ondoordachtzaamheid.
notpicnic schreef op 12 januari 2015 om 13:21
Tja, daar zeg je me wat. Dus maar even gewoon kortgesloten met Zijne Majesteit de Koning via zijn twitter @KoninklijkHuis:
https://twitter.com/notPICNIC/status/554605295633440769
Wouter schreef op 12 januari 2015 om 14:42
Ging het de eerste keer niet goed?
@notpicnic schreef op 12 januari 2015 om 16:06
Geachte Wouter,
Zijne Majesteit de Koning had zich nog niet verwaardigd om te responderen via twitter aldus besloot ik in de tussentijd U te verwittigen van mijn poging tot autoritatieve clarificatie bij de weleenswaar niet historische edoch wel huidige bron van dit euvel.
met gedienstige groet Uw @notpicnic
The Comic Book Guy schreef op 12 januari 2015 om 13:43
Worst column ever
Wouter schreef op 12 januari 2015 om 14:43
Wat ontzettend kwetsend nou weer hé.