Als onderzoeker en docent, zeker als je een onderzoekscollege geeft zoals ik nu, krijg je weleens onderzoeksvoorstellen voorgeschoteld waar je de haren van te berge rijzen. Onderzoek kan op vele punten fout gaan – en meestal is dat in het begin al wel duidelijk. Een te grote persoonlijke betrokkenheid bij het onderwerp bijvoorbeeld staat vrijwel garant voor een uitglijder. Of een al te sterke normatieve benadering van het onderzoeksobject. Ook een mooie: het bestuderen van een historisch object volstrekt buiten de context. En de allerfijnste: de conclusies al klaar hebben voor het onderzoek is gestart en alleen nog bevestiging zoeken (een zogenaamd Roos Vonkje). Meestal gooi ik er dan een mailtje tegenaan, waarna de betreffende student doorgaans fluks van zijn dwaalpad terugkeert. Helpt dat niet, dan volgt een stevig gesprek. Alles onder het motto: als je onderzoek wilt gaan doen, begin dan in ieder geval goed. Nu zijn studenten vaak redelijk goed bij te sturen, al is het maar omdat ze met het eindproduct ook weer bij mij langs moeten en er dus een zekere afhankelijkheidsrelatie bestaat. Anders wordt het wanneer heuse, gecertificeerde onderzoekers dezelfde fouten maken. Want zo mogen we de Jamaicaanse onderzoekster die namens de VN het Sinterklaasfeest komt bestuderen toch wel noemen. Een echte hoogleraar. Zou Ban Ki-moon ook al zo’n gesprek met haar hebben gevoerd? De mevrouw in kwestie reeg namelijk een aantal academische doodzondes aan elkaar in een kort interview bij EenVandaag. Ten eerste concludeerde ze dat het Sinterklaasfeest evident racistisch was – voor ze überhaupt wist wat dat feest behelst. Als VN-reporter was ze dan wel verplicht nog onderzoek te doen (I’m obliged’, zei ze letterlijk, waar het enthousiasme dus van afspettert), maar ‘as a black person’ wist ze al genoeg. Zoiets als de vegetariër die beweert dat je van het eten van vlees hufterig wordt. Maar het werd nog erger: ‘We don’t go around saying all white people look like this or look like that’. Zelden heb ik een wetenschapper zo snel door het academische ijs zien zakken als deze mevrouw. Puur objectieve wetenschap bestaat niet – het tegenovergestelde jammer genoeg wel.

Lees alle columns van Paul van den Broek