Hebben ze op Bevrijdingsdag wel voldoende stilgestaan bij hun eigen vrijheid? Rondom die vraag ontstaat een lang gesprek tussen columnist Bob van der Plas en zijn huisgenoten. ‘Voor de meeste Nederlanders van mijn generatie is vrijheid de norm.’

Aan het einde van een lange Bevrijdingsdag zit ik met een paar huisgenootjes aan tafel, bijkomend met een zak huismerk-paprikachips. Het gesprek gaat al een tijdje over de feestdag en het festival dat we in Wageningen hebben bijgewoond, over Dick Schoof die een rookbom naar zich geworpen kreeg en een dispuutsband die verrassend goede covers ten gehore bracht.

Op een gegeven moment vraagt de filosofiestudent aan tafel of wij wel goed hebben stilgestaan bij onze vrijheid. Zonder me af te vragen hoe je dat precies doet, antwoord ik dat ik dat eigenlijk niet heb gedaan – ik ben nog te gefocust op de restjes chips die aan mijn vingers kleven. De andere huisgenoten geven, na even nagedacht te hebben, hetzelfde antwoord.

De rest van de avond blijft het gesprek op dit onderwerp steken. Stilstaan bij de dodenherdenking is meer dan gebruikelijk voor ons. Twee minuten stilzitten op 4 mei voelt haast even normaal als elke ochtend en avond je tanden poetsen. Maar op 5 mei aan je vrijheid denken blijkt voor de meeste huisgenoten dan weer overbodig.

Bij de dodenherdenking weten we precies wat we moeten doen en welke etiquette daarbij van toepassing is. Maar als het om iets positiefs gaat, zoals vrijheid, lijken die uitingen minder duidelijk. Rondom positieve gebeurtenissen is het moeilijker om jezelf een houding te geven.

‘Vrijheid is iets wat we voor lief nemen, waar we pas bij kunnen stilstaan als het er niet meer is’

Het is juist die afwezigheid van erbij stilstaan die de viering van vrijheid voor mijn huisgenoten en mijzelf karakteriseert. Juist dat er géén noodzaak is voor een herdenking, stilstaan of tradities, maakt het voor ons een uiting van celebreren.

Vrijheid is iets wat we voor lief nemen, waar we pas bij kunnen stilstaan als het er niet meer is. Voor de meeste Nederlanders van mijn generatie, en een aantal daarvoor, is vrijheid norm. Wellicht is het om die reden moeilijk om erbij stil te staan.

Het dichtste dat mijn generatie bij het verliezen van vrijheid kwam, waren de Covid-lockdowns enkele jaren geleden. Toen deze voorbij waren, vierden een hoop mensen het terugkrijgen van hun vrijheid. Ironisch genoeg, ook door festivals te bezoeken – zoals wij deden op Bevrijdingsdag.

Lees alle columns van Bob van der Plas