In de huiskamer van de Studentenkerk luisteren studenten aandachtig naar het verhaal van promovendus Jeroen van Baar. Onderwerp van gesprek zijn de studenten zelf, ‘de Prestatiegeneratie’. Zij hebben alle vrijheid, maar gaan ten onder aan keuzestress. Wat gaat er fout?

Twintiger Jeroen van Baar vertelt hoe hij, pas afgestudeerd, in pyjama zijn Facebook checkte en alle geweldige dingen voorbij zag komen die zijn leeftijdsgenoten meemaakten. Zijn leven stak er saai bij af. En dat terwijl het hebben van een topbaan, of prestigieuze stage, een keuze is. Zo denken veel jongeren er tenminste over. Van Baar, inmiddels promovendus bij het Donders Instituut, noemt deze jongeren de Prestatiegeneratie. Zij hebben alle mogelijkheden om te excelleren, het enige wat ze hoeven te doen is uniek zijn. Maar al die keuzes maken dat niet gemakkelijker.

Van Baar onderscheidt twee soorten kiezers: de maximizers en de satisficers. Maximizers wikken en wegen bij elke keuze die ze maken. Satisficers gaan voor de eerste optie die voldoet aan hun wensen. De twintigers van nu zijn maximizers, zij ervaren de druk van het maken van de juiste keuze. Welke weg leidt het snelst omhoog? ‘Willen presteren is in principe prima, maar status en prestige maken niet gelukkig’, zegt Van Baar. Er is altijd wel iemand rijker, succesvoller of mooier. Maak je doel niet te belangrijk voor je eigenwaarde, maar streef in plaats daarvan naar iets dat bijdraagt aan een groter geheel.’

Miljonair
Veel studenten in de huiskamer knikken: ze voelen zich aangesproken. ‘Ik ben duidelijk een maximizer,’ zegt iemand op de achterste rij. Maar hoe wordt iemand een satisficer? Daar heeft Van Baar geen pasklaar antwoord op, anders was hij ‘nu vast miljonair’, grapt hij.

Uit de zaal klinken wel wat ideeën. ‘Ik ben vorig jaar gestopt met mijn tweede studie, en liep tegen hetzelfde probleem aan als Jeroen: ik ging mezelf met anderen vergelijken,’ zegt een studente. ‘Mijn vrienden hadden masterdiploma’s en een goede baan, ik twee propedeuses en een bijstandsuitkering. Maar sinds kort heb ik er vrede mee. Ik vraag me steeds af: doe ik dit voor mezelf of voor anderen? Ik ben gestopt met pleasen.’

Schijt
Een ander oppert dat het kan helpen om je te omringen met mensen die niet zo competitief zijn ingesteld. ‘We kunnen leren van mensen die schijt hebben aan excelleren, die gewoon iets doen omdat ze het zelf leuk vinden.’ Relativeren is moeilijk, maar wel erg belangrijk – vindt een studente op de voorste bank. ‘Ik ben nu met twee studies tegelijkertijd begonnen, maar ik zie wel hoever ik kom. Ik probeer te denken: lukt het niet? Pech gehad.’

Zelf heeft Van Baar zijn maximiser-neigingen beteugeld door zich voor vier jaar aan het Donders Instituut te binden. ‘Door altijd op zoek te blijven naar die nóg betere optie ben je nooit tevreden. Gewoon kiezen is dus het beste advies.’ / Jasmijn Lobik