Klachten over omgangsvormen in het parlement zijn niet van vandaag of gisteren: al in de negentiende eeuw vonden sommige parlementariërs dat anderen zich te veel lieten meeslepen door emoties of te veel hun oren lieten hangen naar hun partij. Historica Erie Tanja deed onderzoek naar de opvattingen over wat ‘goede politiek’ was volgens parlementariërs tussen 1866 en 1940. Op 20 januari promoveert zij aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Van afstand naar betrokkenheid
Wat ‘goede politiek’ is, is niet ergens vastgelegd. Maar voor verschillende perioden in de parlementaire geschiedenis is wel een bepaalde overheersende stijl te onderscheiden.
Erie Tanja onderzocht welke manier van doen, zowel in de werkwijze als omgangsvormen, de Tweede Kamerleden tussen 1866 en 1940 van elkaar accepteerden – en wat als ongepast werd beschouwd. De Tweede Kamer veranderde in die tijd van een besloten debatruimte voor onafhankelijke en vooraanstaande mannelijke burgers naar een vergaderplaats voor partijgebonden beroepspolitici met oog voor de kiezer. Partijen deden hun intrede; door de emancipatie van de lagere klassen kregen de ‘hooge heeren’ in Den Haag gezelschap van leden van ‘eenvoudige’ afkomst. De Kamer moest door uitbreiding van haar werkzaamheden ook  ‘professioneler’ gaan werken. Het Kamerlidmaatschap werd van een roeping, steeds meer een beroep.
Deze veranderingen beïnvloedden de stijl van het debat. Onafhankelijkheid, rationaliteit en afstand tot de kiezer werden langzaam vervangen door betrokkenheid bij een partij, emotie in de discussie en verbondenheid met bepaalde belangen en groepen kiezers.

Draaien mag nooit, nieuwelingen kennen hun plaats
Niet alle opvattingen over ‘goede politiek’ veranderden: zo is politiek gedraai altijd negatief gewaardeerd. Betrouwbaarheid is een belangrijk kenmerk voor een ‘goed’ politicus. Ook werden en worden nieuwkomers geacht eerst de kat uit de boom te kijken en het trucje van hun oudere collega’s te leren.

Zie voor meer informatie het persbericht over dit onderzoek.