Jongeren gebruiken minder condooms en slikken minder vaak de pil. Verder is de orgasmekloof nog steeds groot en willen jongeren graag betere seksuele voorlichting krijgen. Dat blijkt uit het nieuwste ‘Seks onder je 25e-onderzoek’, dat eerder deze week verscheen.

De nog altijd aanwezige orgasmekloof, meer seksmaatjes – in studententaal ook wel ‘scharrels’ genoemd – en jongeren die steeds later beginnen aan seks dan voorheen. Dat is een greep uit de resultaten van het onderzoek ‘Seks onder je 25e’.

Het is de vierde keer dat het onderzoek, dat ongeveer elke vijf jaar wordt gehouden, plaatsvindt. Onderzoekers van expertisecentrum voor seksualiteit Rutgers, Soa Aids Nederland en verschillende GGD’s bevragen samen jongeren tussen de 13 en 25 jaar over hun seksuele ervaringen. Begin deze week werden de resultaten gepresenteerd.

Minder condooms en pilgebruik

Opvallend is dat het percentage jongeren dat geen anticonceptie zegt te gebruiken sterk is gegroeid. Zo gaf minder dan de helft van de vrouwelijke respondenten aan de pil te gebruiken. Waar bij het onderzoek uit 2012 nog 76 procent van de meiden de pil gebruikte, is dat nu nog maar 46 procent.

Ook is het condoomgebruik afgenomen. “Een derde van de jongeren zegt nooit een condoom gebruikt te hebben met hun laatste sekspartner”, valt in het rapport te lezen. “Dit is toegenomen in vergelijking met 2017.” Ook geeft ruim 40 procent van de jongeren aan geen condoom te gebruiken bij one night stands.

‘Condooms zijn de enige betrouwbare methode om zowel soa’s als ongewenste zwangerschappen te voorkomen’

Ook binnen bepaalde Nijmeegse studentenkringen is seks zonder condoom niet ongewoon, vertelden verschillende studenten eerder tegen Vox. Zij gaven – onder andere – als reden dat ze het omdoen van een condoom een echte ‘mood killer’ vinden. Het risico op, bijvoorbeeld, chlamydia wordt daarbij voor lief genomen. Dat zou namelijk gemakkelijk te verhelpen zijn.

Arts seksuele gezondheid bij GGD Gelderland-Zuid Colette van Bokhoven is duidelijk als het over condoomloze seks gaat. ‘Allereerst moet iedereen zelf kunnen bepalen of er wel of geen condoom wordt gebruikt. En daar moet consent over zijn. Niemand zou overgehaald moeten worden om seks zonder condoom te hebben. Daarbij blijft het voorkomen van soa’s ons uitgangspunt, en daarvoor zijn preventieve middelen, zoals condooms, van belang.’

In het eerdere artikel, dat ruim een jaar geleden verscheen, vertelde de arts al dat sommige soa’s steeds lastiger worden om te behandelen, omdat ze resistent worden voor antibiotica. ‘Daarnaast zijn condooms de enige betrouwbare methode om zowel soa’s als ongewenste zwangerschappen te voorkomen.’

Soa’s en zwangerschappen

Desondanks is een toename in soa-diagnoses of ongewenste zwangerschappen niet aan de orde volgens het onderzoek. Een verklaring daarvoor heeft Koenraad Vermey, onderzoeker bij Soa Aids Nederland, niet: ‘We onderzoeken vooral de trends, zodat we vergelijkingen kunnen maken en verbanden kunnen terugvinden. Hierdoor hebben we niet voor alles een verklaring.’

‘Vooral in het aantal gonnorroe-gevallen zien we een stijging’

De GGD-arts Van Bokhoven heeft een mogelijke verklaring: ‘De groep jongeren met meer sekspartners is afgenomen, waardoor soa’s mogelijk minder snel verspreid worden.’ Wel plaatst ze direct een kanttekening. ‘Het gaat in het onderzoek om een steekproef, waarbij slechts 12 tot 18 procent van de deelnemers op soa’s heeft getest. Of anderen die zich niet hebben laten testen soa’s hebben, dat weet je niet.’

‘Het aantal gevonden soa’s bij de GGD’s is de afgelopen jaren juist gestegen. Vooral in het aantal gonorroe-gevallen zien we een stijging onder jongeren.’

Grensoverschrijdend gedrag

Ook geven deelnemers van het Seks onder je 25e-onderzoek aan meer seksueel grensoverschrijdend gedrag te ervaren. Dat staat haaks op het onderzoek uit 2017, toen er nog een daling zat in het aantal mensen dat aangaf met seksueel wangedrag te maken te hebben. Twee op de drie meiden en drie op de tien jongens geven aan dat ze te maken hebben gehad met seksuele overschrijding, van vervelende opmerkingen en ongewenste aanrakingen tot allerlei vormen van seks zonder instemming. Ook in Nijmegen is seksueel wangedrag een groot probleem.

Volgens onderszoeker Vermey kan dit komen doordat tegenwoordig meer gemeld wordt en omdat bepaalde aanrakingen of seksuele opmerkingen niet meer als normaal worden gezien. ‘In het verleden werd mogelijk gedacht dat het normaal was als iemand zomaar ongewenst aan je billen zat, tegenwoordig wordt zoiets niet meer getolereerd.’

‘Relationele en seksuele vorming zou een vaste plek moeten krijgen in het curriculum van alle opleidingen’

Seksueel grensoverschrijdend gedrag is ook in het hoger onderwijs een belangrijk thema. Afgelopen week nog pleitte regeringscommissaris Mariette Hamer voor seksuele voorlichting voor eerstejaarsstudenten in het hoger onderwijs. Het onderwerp ‘relationele en seksuele vorming’ zou volgens haar een vaste plek moeten krijgen in het curriculum van alle opleidingen.

Ook uit het Seks onder je 25e-onderzoek blijkt dat jongeren een sterke behoefte hebben aan die seksuele vorming. ‘We zien steeds meer dat verenigingen dit oppakken en dat kunnen wij alleen maar aanmoedigen,’ aldus Vermey.

Orgasmekloof

Verder blijkt uit het onderzoek dat de leeftijd waarop jongeren aan seks beginnen is gestegen naar gemiddeld 18,7 jaar, ten opzichte van 17 jaar in 2012. Ook kiezen jongeren vaker voor een vaste scharrel of seksmaatje. Dit zou volgens het onderzoek toegeschreven kunnen worden aan het feit dat jongeren een andere kijk hebben op seks zonder verliefdheid. Voor het eerst denken meiden hier vrijwel hetzelfde over als jongens: in 2012 vond een kwart van de meiden (26%) het oké om seks te hebben zonder verliefdheid, nu was dat bijna twee derde (62%).

Opvallend blijft wel de immer aanwezige orgasmekloof bij heteroseksuele seks. Waar 85 procent van de mannen meestal of altijd een orgasme heeft bij de seks, ligt dat percentage bij vrouwen aanzienlijk lager op 46 procent. Het percentage bij lesbische stellen is echter veel hoger, laat onderzoeker Vermey weten. Dat verschil komt volgens Van Bokhoven mogelijk doordat de focus bij heteroseksuele seks teveel op penetratie ligt.

Vermey: ‘Er is op dat vlak in ieder geval nog werk aan de winkel.’