De tweespalt tussen actievoerende studenten en het Nijmeegse college van bestuur staat niet op zichzelf. Retorica-experts Yvette Linders en Bé Breij zien het in de maatschappij steeds vaker fout gaan. Namens expertisecentrum Peitho doen zij vrijdagmiddag in LUX handreikingen om weer tot ‘een goed gesprek’ te komen.

Wat een kleine maand geleden begon met een vriendelijk ogend tentenkamp op een fris grasveld voor het Montessorigebouw, eindigde dit weekend met een demonstratieverbod voor pro-Palestijnse actievoerders. Wie buiten een speciaal aangewezen demonstratieplek op een parkeerplaats nog durft te demonstreren tegen samenwerkingen met Israël, riskeert represailles van de politie.

Hoe kon het zo ver komen? Retorica-experts Yvette Linders en Bé Breij van expertisecentrum Peitho zagen de afgelopen weken het gesprek tussen college van bestuur en de actievoerders veelvuldig mislopen. ‘Het lijkt erop dat beide partijen niet zozeer met elkaar in gesprek zijn’, zegt Breij, ‘maar vooral over de schouder van de ander hun eigen achterban bedienen.’ Dit is een fenomeen dat de onderzoekers steeds vaker terugzien in het maatschappelijk debat.

Braafste jongetje

Vanaf dag één van het campusprotest was de inzet van de demonstranten duidelijk; ze eisten onder meer dat de banden met Israëlische instellingen worden verbroken. De actievoerders kunnen daar moeilijk concessies aan doen, analyseert Breij, omdat er een landelijke protestbeweging gaande is. ‘Dan zou Nijmegen het braafste jongetje van de klas zijn.’

‘Het inhoudelijke gesprek had veel eerder kunnen plaatsvinden’

In plaats daarvan zagen Breij en Linders de acties in Nijmegen escaleren. Ze werden bovendien steeds persoonlijker gericht op de leden van het college van bestuur. Hun namen werden gescandeerd en op verhuisdozen geschreven. De rij kinderschoentjes naar het bestuursgebouw wrijft hun ‘verantwoordelijkheid voor genocide’ nog wat dieper in.

Linders: ‘De demonstranten spelen veel op de pathos. Ze zeggen: “Jullie hebben bloed aan de handen.” Het college krijgt daardoor het gevoel: op dit soort uitspraken kunnen we niet ingaan. Je wil niet overkomen alsof je gemakkelijk te manipuleren bent.’

Deze manier van actievoeren is daardoor contraproductief, stellen de onderzoekers. Tenminste, als je iets wil veranderen aan het beleid van de universiteit. Als het gaat om aandacht genereren voor wat er in Gaza gebeurt, is de aanpak wellicht wel effectief. De consequentie is, hoe dan ook, dat het college in de ‘procedurele stand’ gaat. Breij: ‘Het gaat dan vooral nog over: dit mag wel en dat mag niet.’

Verkeerde snaar

Wat niet helpt is dat beide partijen meermaals verkeerde snaren raakten bij de ander. De aangekondigde commissie die buitenlandse samenwerkingen tegen het licht gaat houden, bijvoorbeeld, zien de demonstranten als vertragingstactiek van het college. ‘Niet zo gek ook’, stelt Linders, ‘want het inhoudelijke gesprek over de eisen had veel eerder kunnen plaatsvinden’.

‘Het college van bestuur moet pogingen blijven ondernemen om met de actievoerders in gesprek te gaan’

Of neem de column van rector José Sanders, waarin ze schrijft breed te luisteren naar de stemmen binnen de universiteit. Dat roept volgens Linders bijna een allergische reactie op bij de studenten. ‘Want die begrijpen niet dat dat luisteren niet tot acties leidt.’

Na het besmeuren van Thomas van Aquinostraat 1 en het ontbinden van het kamp lijkt er een onoverbrugbare kloof te zijn ontstaan tussen de actievoerders en universiteitsbestuur. Hoe moeilijk ook, Breij vindt dat het college van bestuur pogingen moet blijven ondernemen om met de actievoerders in gesprek te gaan. ‘Het college zou, als partij die aan de touwtjes trekt op de universiteit, die verantwoordelijkheid sterker moeten voelen dan de studenten’, aldus Breij.

‘Een open vizier: de dialoog aangaan in tijden van polarisatie’ begint vrijdag om 14.00 uur in LUX. Na lezingen van communicatiewetenschapper Noëlle Aarts en viroloog Marc van Ranst is er een paneldiscussie waarbij ook burgemeester Hubert Bruls aanschuift. Bé Breij en Yvette Linders sluiten de middag af met een slotwoord.