Nederlandse antiterrorismemaatregelen kunnen strijdig zijn met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), zo blijkt uit onderzoek van juristen van de Radboud Universiteit Nijmegen. Het was voor het kabinet een belangrijke reden om het Wetsvoorstel bestuurlijke maatregelen nationale veiligheid in te trekken.

Piet Hein van Kempen, hoogleraar straf- en strafprocesrecht, en onderzoekster Juliet van de Voort voerden het onderzoek uit in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatie Centrum van het ministerie van Justitie.

Strijdig
De twee onderzoekers bekeken van een aantal antiterrorismemaatregelen of ze strijdig zijn met jurisprudentie van het Europese Hof van de Rechten van de Mens en andere mensenrechteninstanties. Het betrof de Wet terroristische misdrijven, de Wet training voor terrorisme, de Wet opsporing en vervolging terroristische misdrijven, de Wet afgeschermde getuigen, het Wetsvoorstel bestuurlijke maatregelen nationale veiligheid en de Maatregel persoonsgerichte aanpak.  

Vaag
De onderzoekers constateren dat voor geen van de onderzochte wetten of maatregelen reeds het bestaan ervan in strijd is met het EVRM. Maar zo gauw het tot toepassing komt, blijken onderdelen van verschillende van die maatregelen wel problematisch te zijn. De bepalingen zijn ruim of vaag geformuleerd en bevatten tegelijkertijd weinig waarborgen. Bij toetsing zou het Hof dan ook tot de conclusie kunnen komen dat het voor de burger onvoldoende duidelijk is in welke gevallen de maatregelen toegepast kunnen en mogen worden. De wetsteksten maken met andere woorden niet precies genoeg duidelijk wanneer en tegen wie de overheid bevoegd is vérstrekkende anti-terrorismemaatregelen toe te passen zoals meldingsplicht en het hinderlijk in de gaten houden van bepaalde personen.

Belangenafweging
Bovendien kan toepassing van bepaalde maatregelen leiden tot schending van het verdrag, namelijk wanneer die toepassing niet als ‘noodzakelijk in een democratische samenleving’ in de zin van het EVRM wordt gezien. Het belang van terrorismebestrijding weegt dan niet op tegen de inbreuk die wordt gemaakt op de rechten van de verdachte of betrokkene.

Intrekken Wetsvoorstel
De uitkomsten van het onderzoek zijn een belangrijke reden voor het intrekken van het wetsvoorstel. Prof. Piet Hein van Kempen: ‘Ons onderzoek maakt deel uit van een groter onderzoek. Daar kwam uit dat met strafrechtwetgeving ook al veel mogelijk is op het gebied van terrorismebestrijding. Uit ons onderzoek blijkt onder meer dat juist het Wetsvoorstel bestuurlijke maatregelen nationale veiligheid zeer problematisch is. Er is een zeer aanzienlijk risico dat het Europees Hof bij eventuele toetsing van deze maatregelen tot de conclusie komt dat deze in strijd zijn met het EVRM. De aanbevelingen van de Nationale coördinator Terrorismebestrijding aan de regering maken duidelijk dat ons onderzoek een belangrijke – zo niet doorslaggevende – reden was om het wetsvoorstel in te trekken.’ /Bets Berntsen