Het is de vraag of staatssecretaris Halbe Zijlstra zijn plan voor de langstudeerboete kan doorvoeren nu de SGP in de bres springt voor studenten die vertraging hebben opgelopen. De regering heeft de steun van deze partij hard nodig in de Eerste Kamer. Ook dreigen studenten naar de rechter te stappen nu advocaten hebben vastgesteld dat Zijlstra’s wetsvoorstel aan alle kanten rammelt.

De Radboud Universiteit telt circa 2.100 ‘langstudeerders’. Zij moeten per 1 september een boete van 3.000 euro gaan betalen bovenop het wettelijk collegegeld van 1.713 euro. De SGP vindt het terecht dat studenten drieduizend euro extra collegegeld gaan betalen als ze meer dan een jaar uitlopen in hun bachelor- of masteropleiding. Maar het gaat te ver om die ‘langstudeerboete’ aan de huidige studenten op te leggen, zegt de SGP vandaag in gratis dagblad Spits. De partij sluit zich aan bij de kritiek dat huidige langstudeerders de maatregel niet hebben zien aankomen: ze kunnen hun studiegedrag niet achteraf aanpassen.

De regering heeft de steun van de SGP niet nodig voor een meerderheid in de Tweede Kamer: VVD, CDA en PVV hebben samen genoeg zetels. Maar in de Eerste Kamer liggen de verhoudingen momenteel anders. Zelfs met steun van de SGP komt de regering daar een stem te kort. Als de SGP afhaakt, wordt het vrijwel onmogelijk om de wet langs de senaat krijgen.

Naar de rechter
Studentenorganisaties kondigen bovendien aan dat ze naar de rechter stappen als de plannen doorgang vinden. Belangenbehartigers ISO, LSVb en LKvV hebben nu advies ingewonnen bij advocatenbureau Stibbe, dat voor hen een uitgebreid rapport heeft geschreven. Zijlstra’s wetsvoorstel rammelt volgens de advocaten aan alle kanten.

Een deel van de kritiek was al bekend. Bijvoorbeeld dat de wet strijdig is met het rechtszekerheidbeginsel, aangezien de maatregel met terugwerkende kracht gaat gelden. Minder bekend zijn de internationale verdragen waar de advocaten mee schermen. Zo heeft Nederland het ‘Internationaal verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten’ geratificeerd, waarin staat dat het hoger onderwijs voor iedereen toegankelijk dient te worden gemaakt ‘door de geleidelijke invoering van kosteloos onderwijs’. Met deze maatregel gaat Nederland juist de andere kant op, betogen de advocaten.

Rechten van de mens
Bovendien lijkt het verhoogde collegegeld verdacht veel op een ‘boete’, oftewel een strafmaatregel. Als het inderdaad om een boete gaat, zou de wet in strijd zijn met het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens. Daarin staat dat mensen niet met terugwerkende kracht voor een handeling kunnen worden veroordeeld, als die eerder nog niet strafbaar was.

Ook zou de wet strijdig zijn met het vrij verkeer van personen binnen de Europese Unie, omdat hij ook voor studenten uit andere EU-landen gaat gelden. De regering had moeten onderzoeken of EU-burgers zich laten hinderen door deze boete, vinden de advocaten.

Tot slot denken ze aan discriminatie. De wetgever maakt namelijk geen onderscheid tussen deeltijd- en voltijdstudenten, terwijl dat wel zou moeten: ongelijke gevallen mogen niet zomaar gelijk behandeld worden. Ook zijn sommige studies zwaarder dan andere, waardoor sommige studenten meer last van de maatregel krijgen dan andere.

 Volgende week donderdag zal het wetsvoorstel in de Tweede Kamer worden besproken. HOP /TvD