Het toeslagenschandaal, etnische profilering bij DUO, grensoverschrijdend gedrag binnen de NPO. Organisaties hebben vaak geen idee hoe ze hun eigen interne problemen moeten oplossen. Bovendien roepen thema's als gendergelijkheid regelmatig weerstand op. De nieuwe Engelstalige masteropleiding Intersectional Gender Studies speelt daarop in. ‘Juist nu is kennis over discriminatie, ongelijkheid en hiërarchie extra hard nodig.’

‘Een lang gekoesterde wens van wetenschappers aan de Radboud Universiteit die zich bezighouden met diversiteit.’ Zo noemt hoogleraar Gender & Diversity Marieke van den Brink het masterprogramma Intersectional Gender Studies, dat naar verwachting (zie kaderstuk 1, red.) in september 2026 van start gaat.

Volgens Van den Brink voorziet de nieuwe interdisciplinaire master, die niet alleen om genderstudies maar ook om diversiteit draait, in een behoefte. ‘Veel organisaties, overheden en onderwijsinstellingen worstelen met vraagstukken rond gender, diversiteit, inclusie en ongelijkheid.’

Rapport-Van Rijn

De hoogleraar noemt verschillende voorbeelden: controles op fraude met de basisbeurs van studentenfinancier DUO, waarbij sprake was van indirecte discriminatie. Of het rapport-Van Rijn, dat grensoverschrijdend gedrag bij de NPO blootlegde. ‘Hoewel er veel kennis is, weten organisaties vaak niet hoe ze met dit soort problemen moeten omgaan. Wij willen studenten opleiden tot change agents die dat wel kunnen.’

De enige instroomeis is dat studenten in de bachelor al twintig studiepunten in cursussen uit het domein Gender & Diversity studies hebben afgerond. Aan de Radboud Universiteit bestaan dergelijke minoren in bacheloropleidingen van de Faculteiten der Sociale wetenschappen, Letteren en Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen.

Interventie

De nieuwe master is een mix van theorie en praktijk. ‘In vakken zoals Intersectionality, from theory to practice of Critical Epistomologies and Research Methods, die speciaal voor de master ontworpen zijn, maken studenten kennis met belangrijke theorieën en concepten’, zegt docent Gender & diversity studies Katrine Smiet, die de opleiding mee vormgaf. ‘Die moeten ze vervolgens leren toepassen om concrete en complexe maatschappelijke problemen te analyseren.’ Aan het einde van de master volgt een masterscriptie.

Maar bij de opleiding hoort ook een toegepast deel. Studenten, vertelt Van den Brink, moeten in staat zijn om intersectionele analyses (zie kaderstuk onder, red.) uit te voeren bij een overheidsdienst, de politie of organisaties zoals studiefinancier DUO.

‘In het vak Academic Advisory Training gaan studenten samen met een maatschappelijke partner een bestaande interventie om ongelijkheid te bestrijden analyseren, om vervolgens aanbevelingen te doen.’

De master moet studenten voorbereiden op de samenleving waarin ze zullen terechtkomen. ‘Die is complex, met soms weerstand tegen thema’s zoals gendergelijkheid, diversiteit en intersectionaliteit’, zegt Van den Brink. Door middel van serious games simuleren we daarom verandertrajecten. Daarin krijgen studenten verschillende rollen toebedeeld en moeten ze vormen van weerstand kunnen identificeren, om vervolgens een strategie voor een veranderaanpak op te stellen. ‘Op die manier experimenteren studenten met verschillende posities en belangen.’

‘Studenten moeten strategieën ontwikkelen om met weerstand om te gaan’

De hoogleraar geeft een voorbeeld van dergelijke weerstand. ‘Op het gebied van inclusief adverteren is de HEMA een van de voorlopers’, zegt ze. ‘Ze hebben een transgendermodel gehad, ze waren de eersten die zwarte piet van hun verpakpapier afhaalden en ze hebben het niet over Kerstdagen, maar over feestdagen. Dat levert een boel commentaar op op sociale media op, onder andere van GeenStijl. Bedoeling is dat studenten dit soort weerstand begrijpen, analyseren en uiteindelijk strategieën ontwikkelen om hiermee om te gaan.’

Hongarije

In het eerste jaar mikt de opleiding op zo’n 25 studenten, vervolgens op 40 studenten per jaar. De voertaal is Engels: een opvallende keuze in tijden dat politiek Den Haag meer invloed wil op het aantal buitenlandse studenten. ‘De international classroom en de diversiteit in de collegezaal zijn van groot belang in deze opleiding’, zegt Smiet. ‘Als we samen nadenken over dit soort vraagstukken, is het belangrijk dat iedereen zijn eigen achtergrond daarin meeneemt en dat we kunnen leren van en met elkaar.’

Die international classroom is nog voor een tweede reden belangrijk, vertelt Smiet. In verschillende Europese landen, waaronder Hongarije, zijn opleidingen als genderstudies afgeschaft. ‘Studenten die in hun eigen land geen dergelijke opleiding kunnen volgen, zijn bij ons welkom.’

Of het politiek klimaat in Nederland, waar de PVV van Geert Wilders de laatste verkiezingen afgetekend won, ook niet die kant opgaat? ‘In deze tijden is kennis over discriminatie, ongelijkheid en hiërarchie juist extra nodig’, zegt Smiet.

Van den Brink ziet twee belangrijke ontwikkelingen. ‘Aan de ene kant zie je dat er op politiek vlak meer weerstand is tegen diversiteitsbeleid, inclusie en migratie’, zegt ze. ‘Aan de andere kant laat mediaberichtgeving over het Toeslagenschandaal, etnische profilering bij DUO of vraagstukken rond sociale veiligheid bij de NPO zien dat er nog veel ongelijkheid is in de samenleving. De vraag naar oplossingen zal er altijd zijn.’