Hoe moet het verder met de samenwerkingen tussen de Radboud Universiteit en China? Over die vraag buigt de Adviescommissie Samenwerkingsverbanden zich momenteel. Begin 2026 moet er een advies liggen aan het college van bestuur.

Samenwerken met China is ‘complex’, zo verwoordt commissievoorzitter Lutgarde Buydens (oud-decaan FNWI) het diplomatiek. Het is een land waar vooraanstaand wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan, maar waar tegelijkertijd de academische vrijheid onder druk staat en de mensenrechten niet zijn gegarandeerd.

Vanwege toenemende geopolitieke spanningen – denk aan de militaire dreiging richting Taiwan – zitten in Nederland verschillende universiteiten met samenwerkingen en Chinese wetenschappers in hun maag.

Hong Kong

In Nijmegen neemt de Adviescommissie Samenwerkingsverbanden twee samenwerkingen met Hong Kong en vier met China onder de loep. De vier Nijmeegse commissieleden en hun secretaris, allen verbonden aan de universiteit of het Radboudumc, laten zich onder meer bijpraten door experts om tot een gedegen advies te komen. ‘De afdeling China van Clingendael (instituut dat politieke en sociale ontwikkelingen onderzoekt red.) is al op bezoek geweest’, vertelt Buydens.

‘De afdeling China van Clingendael is al op bezoek geweest’

De planning is dat het advies begin 2026 bij het college van bestuur ligt. De universiteitsbestuurders zijn niet verplicht zo’n advies over te nemen, maar deden dat tot nu toe wel. In mei van dit jaar bevroor de universiteit de banden met de Hebrew University en de Tel Aviv University nadat de commissie tot de conclusie was gekomen dat die beide instellingen bijdragen aan ernstige en systematische mensenrechtenschendingen.

Om te kunnen beoordelen of samenwerkingsverbanden met andere instellingen kunnen worden aangegaan, stopgezet of opgeschort, maakte de commissie een ‘afwegingskader’ met daarin punten die mee moeten worden genomen in de afweging. Ook dat kader is overgenomen door het college van bestuur. En toen de commissie in oktober de collegeleden adviseerde om zich bij de minister van Buitenlandse Zaken sterk te maken voor opschorting van het Europese Associatieverdrag met Israël – opnieuw wegens ernstige mensenrechtenschendingen door Israëlische samenwerkingspartners – gingen de bestuurders daar eveneens in mee.

Turkije en Hongarije

Na Israël, ligt dus nu China onder een vergrootglas. En er zijn meer internationale samenwerkingen waar de commissie zich over zal buigen; Turkije en Hongarije staan ook nog op de rol.

De Adviescommissie Samenwerkingsverbanden werd in oktober 2024 ingesteld met als opdracht de samenwerkingsverbanden van de Radboud Universiteit te beoordelen en zich in het bijzonder te richten op partnerinstellingen in conflictgebieden. Andere universiteiten in Nederland hebben soortgelijke commissies, zo heeft de UvA de adviescommissie Samenwerken met derden. Die laatste zorgde ervoor dat het college van bestuur aldaar in maart 2025 aankondigde een samenwerkingscontract met de China Scholarship Council te wijzigen. Er moesten extra maatregelen worden genomen om ‘de academische vrijheid, kennisveiligheid, data privacy en de veiligheid van PhD-kandidaten te waarborgen’.