Hij heeft er dik veertig uur voorbereidingstijd in zitten. Maar in de zaal passen dan ook duizend toehoorders. ‘Het moet helemaal kloppen’. Wiskundige Henk Barendregt is komend weekeinde een van vijf wetenschappers die gastcolleges geven op Lowlands.

Lowlands 2012. Foto: Marcel van Leeuwen, Creative Commons

Barendregt is van huis uit wiskundige. En dat zal hij op Lowlands laten zien, bijvoorbeeld met beelden van het mathematische computerspel Game of Life. Maar Barendregt is ook boeddhist en leraar meditatietechnieken. Dat gaat de Lowlandstoeschouwer evengoed merken. Op zijn kamer in het Huygensgebouw laat Barendregt in sneltreinvaart de slides zien die hij voor het Lowlandscollege heeft gemaakt. Onder de kop ‘determinisme en vrije wil’ onderzoekt hij met de festivalgangers  de vraag of mensen überhaupt een vrije wil hebben. Hij vergelijkt ons doen en laten met Game of Life, een spel waarbij het verloop gedetermineerd is en toch moeilijk te voorspellen. Ligt ons gedrag op eenzelfde manier vast? Of komt wat we doen helemaal voort uit een vrije wil? Barendregt laat op zijn laptop een animatie zien van bewegingen in een menselijke cel. Je kunt er figuurtjes in zien die doelgericht op en neer drentelen. Ze doen denken aan de Oempa Loempa’s, het ijverige dwergenvolk uit Sjakie en de chocoladefabriek van schrijver Roald Dahl. ‘Het lijkt erop dat wij mensen geprogrammeerd zijn’, zegt Barendregt terwijl hij de bewegingen in de cel volgt. ‘Al kun je ons gedrag niet voorspellen.’ Desondanks is er een vrije wil, voegt hij eraan toe. ‘Maar het is wel een speciale vrije wil. We zijn minder vrij dan we zouden willen.’

Hij toont een slide met een geitje op een groene berg. Het zit vast aan een touw. ‘Het geitje kan alleen het gras eten dat in zijn buurt groeit. Hij moet het touw doorbijten om bij de berg verderop te komen, zodat-ie dáár het gras kan eten en andere geitjes kan ontmoeten.’ Dat touw symboliseert in de ogen van Barendregt onze angsten en begeerten. ‘Die moet je zien los te laten. In de meditatie doe je dat met mindfullness.’ Denkt u dat dit een boodschap is waar jonge mensen op zitten te wachten? Barendregt: ‘Toen ik tien jaar geleden meditatieles gaf, kwamen daar vooral 45-plussers op af. Ik heb ze nu in een leeftijd vanaf 18 jaar, in feite van 18 tot 88.’ Hoe verklaart u dat? ‘Steeds meer jonge mensen zien dat ze aan een touw vastzitten en willen vrij worden.’ / Martine Zuidweg Het volledige programma is te vinden op www.coolpolitics.nl