Politicoloog prof. Bertjan Verbeek kent Italië goed. Hij woonde er en geeft nog steeds colleges buitenlandse betrekkingen aan de universiteit van Bologna. Zijn boek over het Italiaanse buitenlandbeleid verschijnt binnenkort. Hij volgt de politieke situatie na het aftreden van Berlusconi op de voet. Gaat de politiek in Italië echt veranderen? Verbeek gelooft er niks van.

‘Italië werd in de jaren na de oorlog gedomineerd door steeds dezelfde politici en partijen. Het land leek onbestuurbaar. Berlusconi kwam als een frisse zakenman op het toneel en dat was voor veel Italianen een verademing. Nu hij weg is, is er nog altijd geen alternatief voor die oude politiek. De nieuwe regering van Premier Monti bestaat uit zestien politici zonder binding met de Italiaanse binnenlandse politiek. Maar voor de nieuwe verkiezingen staat er geen nieuwe generatie jonge politici klaar – waar moeten die zo snel vandaan komen?’

Voor echte vernieuwers is de Italiaanse kieswet ook een belemmering. Die dwingt partijen voor de verkiezingen allianties aan te gaan. Hierdoor moeten partijen onderhandelen over de verdeling van kandidaten over zetels. Dat haalt de scherpte uit de standpunten. Het is hierdoor ook lastig om je als nieuwe kandidaat op te werpen – je hebt relaties met de oude generatie politici nodig.

Opmerkelijk noemt Verbeek dat in de overgangsregering politici zijn opgenomen die het Vaticaan zeer welgezind zijn. Dit krijgt in de Italiaanse pers veel aandacht: het lijkt een beloning voor de rol die de katholieke kerk heeft gespeeld bij het ondermijnen van de positie van Berlusconi. Zij hebben steeds zijn sterk materialistische koers aangevallen. Veel nieuwe bewindslieden hebben een internationale carriere achter de rug bij de EU, als diplomaat of bij een internationale organisaties. De regering-Monti zet daarmee duidelijk in op het oppoetsen van Italië’s imago bij de buitenwereld.

Verbeek verwacht dat zij hervormingen slechts met moeite zullen verwezenlijken. ‘Echte veranderingen hebben de steun van het volk nodig. Veel Italianen zijn blij met het vertrek van Berlusconi, maar daarmee nog niet met het beleid van een nieuwe regering. Het is de vraag of de maatregelen die nu worden voorgesteld ook daadwerkelijk uitgevoerd gaan worden. Er was al veel verzet – mensen gaan al maanden massaal de straat op om te protesteren. Zonder steun van de vakbonden zal het niet lukken.’

> Giampiero Giacomello, Bertjan Verbeek eds.: Italy’s Foreign Policy in the Twenty-First Century: The New Assertiveness of an Aspiring Middle Power

> Andrej Zaslove, directe collega van prof. Verbeek, schreef onlangs: The Re-invention of the European Radical Right ; Populism, Regionalism, and the Italian Lega Nord