Denkbeelden. Mooie naam voor een reeks waarin een filosoof zijn licht laat schijnen op een film. Gisterenavond was het in Villa Lux de beurt aan de Nijmeegse filosoof Martin Drenthen, die aan de hand van de film Grizzly Man stilstond bij ‘de problematische verhouding tussen mens en natuur’. Na mijn eerste kennismaking met de film op tv was ik vol lof. Nieuwe denkbeelden na gisteren leiden tot een minder gunstig commentaar.  Hoofdpersoon van Grizzly Man is Timothy Treadwell, een Amerikaan die zich tussen 1990 en 2003 elke zomer terugtrok in de wildernis van Alaska, gedreven door een zucht naar een leven voorbij de grens van de beschaving. Omgeven door beren in die wildernis leefde Treadwell al die zomers op het scherpst van de snede, wetende dat er elk moment een einde aan zijn leven kon komen. Dat gebeurde dan ook op 5 oktober 2003, toen hij samen met zijn vriendin door een grizzlybeer werd verscheurd. Hij werd 36 jaar. Essay Grizzly Man moeten we zien als een filmisch essay van Herzog, aldus Drenthen in zijn verhelderende toelichting voorafgaand aan de film. De regisseur kon putten uit honderd uur film die Treadwell zelf al die zomers bij elkaar schoot, en uit interviews van omstanders van de naar de wildernis hunkerende Amerikaan. Chaos Volgens Drenthen gebruikte Herzog het levensverhaal van Treadwell om zijn visie op wildernis kracht bij te zetten. Die luidt: de wildernis is in al haar chaos en onverschilligheid de ultieme uitdrukking van een bestaan dat buiten de beschaving reikt, zich ontrekkend aan oordelen over goed en kwaad. Treadwell wordt in de film neergezet als het tegendeel: voor hem zou het leven tussen de beren een bron van schoonheid zijn, een pure en eerlijke wereld waarin je jezelf kunt herbronnen, als reactie op de bekrompen, onvolmaakte en corrupte beschaving. Paradox Vanwege de mooie verbeelding van deze paradox rekent Drenthen de film tot zijn favorieten. Het mooie van zo’n avond is de diepere beschouwing van de film. Eerder zag ik Grizzly Man op tv en was ik er zeer over te spreken, nu viel me pas op hoe drammerig Herzog zijn eigen gelijk heeft gehaald. Treadwell wordt een karikatuur van de romantische natuurliefhebber, die de echte aard van de wildernis – die Herzog zelf natuurlijk haarfijn doorziet – maar niet tot zich door laat dringen. Theatraal Iedereen mag materiaal naar zijn hand zetten om een filmisch essay wereldkundig te maken, maar liever verwelkom ik een film van een minder dogmatisch regisseur, om een nieuwe balans op te maken over de honderd uur wildernisbeelden van Treadwell. Een berenliefhebber, jazeker, iemand die zichzelf tot beschermheer van de wildernis uitroept, dat ook. Ook iemand die treurt over de wreedheid in de natuur en dit met zijn leven bekoopt. Maar dat hij zich niet ten volle bewust was van de paradox waarin hij leefde, acht ik onwaarschijnlijk. Hij stak met vol verstand een grens over die weinigen durven gaan, met een filmisch testament in zijn nalatenschap die de wildernis in al haar facetten laat zien. Gek was hij niet, wel theatraal. Het wachten is op Grizzly Man II. / Paul van den Broek Denkbeelden is een reeks van vijf films over filosofische thema’s. Maandag 21 mei de laatste in de reeks: Limitless (Neil Burger, 2011), met een toelichting van Maartje Schermer, hoogleraar medische ethiek in Rotterdam. Villa Lux. 19.30 uur.