Nederland heeft een nieuw kabinet. Politiek commentator en universitair docent Peter van der Heiden beschrijft wat hij ziet. In deze serie becommentarieert hij het politieke nieuws.

Het kabinet heeft zich gepresenteerd, het debat over de regeringsverklaring is achter de rug, de Kamer is met reces – en het land blijft in verbijstering achter. Een paar dagen geleden bleek het vertrouwen in de politiek iets gestegen door het slagen van de formatie, maar ik vraag me in gemoede af hoe die juichende rechtse stemmer gekeken heeft naar de wanvertoning van de afgelopen dagen.

De leider van de grootste regeringspartij die de door hem in het zadel geholpen premier ‘slappe hap’ noemt en die ouderwets tekeergaat in het parlement (de paar maanden ‘Milders’ lijken alweer ver weg), een vicepremier die tijdens het debat de minister-president onderuithaalt en coalitiepartijen die elkaar in de haren vliegen.

Let wel, dit alles niet na een uitputtende regeerperiode, maar bij de presentatie van het zogenaamd extraparlementaire kabinet. Zogenaamd extraparlementair, want Wilders en Van der Plas hadden het iets te vaak over ‘onze mensen in het kabinet’ om te kunnen geloven dat regeerploeg en Kamerfracties écht op afstand van elkaar staan. Míjn vertrouwen is bepaald niet gegroeid in deze week.

‘Het zou me verbazen als dit kabinet heel 2025 vol maakt’

Het zou me verbazen als dit kabinet heel 2025 vol maakt. Natuurlijk is dat deels wishful thinking – ik zat überhaupt niet op dit stelletje te wachten. Maar ga maar eens na. Drie van de vier coalitiepartijen hebben geen enkele ervaring met regeringsverantwoordelijkheid. Twee van de vier partijen zijn splinternieuw. Twee van de vier zijn vehikels die volledig om hun politiek leider heen zijn gebouwd. Twee van de vier zijn vooral bezig om een van de andere in het gareel te houden, om te voorkomen dat het geheel niet door de morele ondergrens zakt – een kansloze operatie, omdat die andere een zo verschillend idee van zowel moraliteit als ondergrens heeft dat er geen beginnen aan is. Een van de vier snapt er eigenlijk überhaupt heel weinig van.

En dan heeft het kabinet ook nog eens een hoofdlijnenprogram met alle kroonjuwelen van de vier coalitiepartijen, wensen die elkaar deels in de weg zitten en nauwelijks haalbaar zijn door allerlei Europese wetgeving en internationale verdragen.

En dat geheel wordt dan geleid door een ongekozen voormalig topambtenaar zonder enige politieke ervaring, zonder achterban en daardoor zonder (officieus, want we kiezen natuurlijk geen premier) mandaat. Een recipe for disaster zou ik bijna zeggen – ware het niet dat in huize Van der Heiden de vlag uitgaat als dit bedenkelijke politieke experiment een snelle dood sterft. De échte vlag dan, niet dat NSB-vod waar twee PVV-ministers mee hebben gepronkt.