Nederland gaat, na de val van kabinet Schoof, woensdag 29 oktober terug naar de stembus. Zo ook politiek commentator en universitair docent Peter van der Heiden. Wat valt hem op? In deze serie becommentarieert hij het politieke nieuws.

Het duurde wel even voordat ik doorhad waarom ik me weer groen en geel ergerde aan het lijsttrekkersdebat van gisteravond, want eigenlijk ging het in grote lijnen net als het debat van vorige week. Tot ik mij realiseerde dat het precies dát was. Al die debatten zijn herhalingen van zetten, met dezelfde mensen, dezelfde ontbrekende dynamiek, hetzelfde gedrag van de politieke leiders en hetzelfde gekissebis. Voorspelbaar tot in het kwadraat. In essentie is het gewoon een Kamerdebat, maar dan verplaatst naar een televisiestudio.

Terwijl het nu het moment is om duidelijk te maken waar je als partij voor staat, om het land te laten zien welke samenleving je voor ogen hebt. In plaats daarvan ging het over wel of niet een eigen risico in de zorg, en wanneer wel, hoe hoog dan, over maatregelen tegen de asielstroom en over wat de partijen gaan doen om de woningnood op te lossen. Tenminste, dat was de bedoeling. Het was vooral weer een wedstrijdje vliegen afvangen, door elkaar heen praten en proberen de tegenstander te pakken op een piepklein programmapuntje. Niks grote vergezichten, niks ideologie. We hadden weer ‘fatsoen’, ‘hardwerkende Nederlanders’ en ‘kansen’.

‘Zet in het vervolg één lijsttrekker tegenover een forum van vier journalisten, en zaag die lijsttrekker door’

Dat ligt voor een groot deel aan het format, vrees ik. Zet vier politici aan een tafel met één gespreksleider, en het gaat geheid die kant op. Politici kunnen vrees ik nauwelijks anders als ze elkaar ontmoeten. En dus moeten we gewoon eens ophouden met dit uitgekauwde concept. Kappen met die debatten, die altijd uitdraaien op de vraag ‘wie heeft er gewonnen?’, waarbij het antwoord doorgaans niet is gebaseerd op wie de beste plannen heeft (die horen we namelijk nauwelijks), maar op wie het leukst en aardigst overkomt.

Mijn voorstel: draai het om! Zet in het vervolg één lijsttrekker tegenover een forum van vier journalisten, en zaag die lijsttrekker door. Gewoon op de inhoud van zijn of haar programma en op de visie van de partij voor de middellange termijn. Dáár steekt de kijker/kiezer heel wat meer van op dan van de wanvertoning die we al twee keer hebben moeten aanschouwen.