Kunnen mannen borstvoeding geven? Of is dat voorbehouden aan vrouwen? Wat maakt een man tot een man en een vrouw tot een vrouw? Het Science Café in Ierse Pub The Shamrock barstte gisteravond uit zijn voegen van de gendervragen.

Lachen natuurlijk: een onderzoeker die zegt dat alle mannen borstvoeding kunnen geven. ‘Het schijnt echt zo te zijn’, benadrukt cognitiewetenschapper Iris van Rooij van het Donders Instituut. Ze wijst de mannen en vrouwen in het propvolle café op een foto van een man met een kind aan zijn borst. Deze man zou niet zijn gaan zogen als de omstandigheden hem niet genoodzaakt hadden. Zijn vrouw was overleden en de baby weigerde uit een fles te drinken. Bovendien leefde de man in een cultuur – Sri Lanka – waar werd geaccepteerd dat hij een ‘vrouwending’ deed. Waarmee Iris van Rooij wil aangeven dat het brein van de zogende man niet was voorgeprogrammeerd om te gaan zogen. De omstandigheden zetten hem daartoe aan. ‘Het brein is als een speler in een jazzband. Voortdurend aan het improviseren.’

Aangeboren verschillen
De vraag die centraal staat deze avond is of het mannelijk en het vrouwelijk brein wezenlijk anders zijn. Ja, schreef Dick Swaab in zijn bestseller Wij zijn ons brein. Julie Bakker, biologe en onderzoeker naar hormonen en gedrag aan de Radboud Universiteit, vindt dat de zaken wat complexer liggen. Want het kleine verschil dat je inderdaad kunt zien als je de hersenen bekijkt (mannen hebben een grotere sexual dimorphic nucleus), lijkt dan wel aangeboren te zijn, maar in hoeverre wordt het brein in de loop van het leven verder geprogrammeerd? Welke rol spelen hormonen?

Als de aarde plat zou zijn
Iris van Rooij zet met name vraagtekens bij de tweedeling tussen mannen en vrouwen. In de maatschappij ligt de nadruk op de verschillen tussen de beide seksen, terwijl er veel meer overeenkomsten zijn. ‘Uitgaan van het concept man tegenover vrouw kan nuttig zijn in het dagelijks leven’, zegt ze. ‘Maar dat wil niet zeggen dat het klopt. Met het idee dat de aarde plat is kun je best veel. Als je daarvan uitgaat, kun je alleen niet in een boot de zeeën over varen. Zo mis je een boel. Dat gebeurt misschien ook als we kijken naar slechts twee groepen: mannen en vrouwen.’

Toch geen melk
De cognitiewetenschapper geeft aan dat gender een complexe mix is van dimensies. Genderidentiteit is bijvoorbeeld iets wezenlijk anders dan het biologische verschil tussen mannen en vrouwen. ‘Je kunt je identificeren als man, vrouw, transgender, neutraal of fluid.’
Toch wordt de bewering over zogende mannen door een man in het publiek meteen in twijfel getrokken. Hij had een seksegenoot op tv gezien die het had geprobeerd, maar geen melk kon opwekken. Hoe het dan wel zit? Tja. Wetenschap is toch vooral vragen formuleren, zo leert het Science Café. / Annemarie Haverkamp, foto Willem van Gerwen

Op de foto: links op de barkruk Iris van Rooij, midden Julie Bakker, rechts Paul Voestermans

Het Science Café is een ontmoetingsplaats voor wetenschappers en geïnteresseerden. Het is een initiatief van Philips Semiconductors en de Radboud Universiteit. De volgende bijeenkomst is op 12 maart en draagt de titel: Neurotino’s, sneller dan hun schaduw?