Op zoek naar onaangeraakte plekken en avontuur reed Pim Franssen twee jaar door Afrika. Het romantische beeld dat hij van het continent had, bleek niet te bestaan. Over zijn reis schreef hij een boek, 'Een onmogelijk avontuur', dat donderdag wordt gepresenteerd.

’s Avonds laat, in the middle of nowhere van Botswana, komt Pim Franssen met zijn Land Cruiser vast te zitten in een rivier. Als het water langzaam zijn witte terreinwagen in stroomt, grijpt hij zijn paspoort, portemonnee, een flesje water en wat koekjes en klimt hij het dak van zijn auto op. Terwijl hij daar zit en wat rond schijnt met zijn zaklamp, ontwaart hij – alsof de situatie nog niet penibel genoeg is – twee grote ogen op het wateroppervlak: een krokodil houdt de boel nauwlettend in de gaten.

Na de eerste paniek keert de rust weer terug in Franssens lijf, zo beschrijft hij in zijn boek. Zijn auto zakt niet verder weg en zolang hij hier blijft zitten, zo beseft hij, kan hem weinig gebeuren. Hij maakt een filmpje met zijn camera en stelt zich erop in dat hij hier, bovenop zijn auto, de nacht zal doorbrengen.

‘Ik wilde toch avontuur? Nou, hier heb je het, sukkel’, zegt hij tegen zichzelf. ‘Anders had ik maar naar de camping in Zuid-Frankrijk moeten gaan.’

70.000 kilometer

In oktober 2013 begint Franssen aan zijn twee jaar lange reis door Afrika. Hij rijdt naar Turkije, door Iran en pakt in Dubai het vliegtuig naar Soedan. Zijn auto komt hem via zee achterna. Daarna doorkruist hij 27 Afrikaanse landen, voordat de ferry in Marokko hem terugbrengt naar Europees land. Met 70.000 kilometer extra op de teller is hij weer thuis.

In Een onmogelijk avontuur, dat deze week is verschenen, doet hij ruim acht jaar later verslag van zijn reis. Hij beschrijft zijn avonturen en ontmoetingen, maar werpt ook vragen op als: wat doe ik hier? Waarnaar ben ik op zoek? Naar avontuur natuurlijk, maar wat is dat eigenlijk?

Ben je er inmiddels achter? Waarom begon je aan deze tocht?

‘Het heeft altijd door mijn hoofd gespookt dat ik een keer lang op reis wilde. Dat móést gebeuren. Ik was al eens acht maanden in Zuid-Amerika geweest, maar daarna was ik nog niet klaar.’

‘Er is altijd een bepaalde droom door mijn hoofd blijven spoken, die ik als achtjarig jongetje had. Ik zag daarin een huisje – een hutje op de hei – tussen het hoge gras. Daaromheen: niks. Daar woonde ik, alleen. Dat was mijn ideaalbeeld.

‘Mijn reis door Afrika was een zoektocht naar dat huisje. In wezen heb ik dat huisje gecreëerd in mijn auto. Ik was twee jaar lang een kluizenaar op wielen.’

‘De rode draad door mijn reis was een zoektocht naar authenticiteit. Ik wilde iets echts vinden. Volkeren die dichtbij de natuur leven, bijvoorbeeld, nog niet aangeraakt door de westerse cultuur.’

En heb je gevonden wat je zocht?

‘Achteraf gezien was ik heel naïef, want het romantische beeld dat ik had van Afrika bleek helemaal niet te bestaan. Vandaar de titel van het boek: Een onmogelijk avontuur.

‘De Afrikaanse wildparken zijn oversized zoos. Bijna geen enkel dier in zo’n wildpark heeft nog nooit een Land Cruiser gezien. De lodges worden gerund door westerlingen, terwijl de Afrikanen het werk doen.

‘Ken je die reclames van Eliza was here? Daar moest ik vaak aan denken. Die prijzen op tv en de radio vakanties aan, zogenaamd weg van de massa. Dan denk je toch: huh? Authenticiteit wordt verkocht als commercieel product, maar dat is nu net wat authenticiteit niet is.’

‘De ultieme, perfecte plekken heb ik wel gevonden, zoals in het noordwesten van Namibië. Daar geniet je dan even van, maar toch vertrek je de volgende dag weer. Het gaat bij reizen om de beweging, niet om de bestemming. De Franse filosoof Jacques Lacan noemt de mens ook wel een verlangend subject; het verlangen houdt je in beweging.’

In je boek schrijf je dat je constant geconfronteerd wordt met het feit dat je een witte man bent in een Land Cruiser, op zoek naar avontuur.

‘Voor mijn reis was ik niet zo bezig met de verhouding tussen Europa en Afrika. Eenmaal op weg ontkom je daar niet aan. Alleen al omdat mensen graag vrienden met je worden, zodat jij uiteindelijk de rekening kunt betalen.

‘Door mijn reis ben ik anders naar Afrika gaan kijken. Veel Afrikanen willen hebben wat wij, westerlingen, hebben. Bijna iedereen heeft er een smartphone, maar ze hebben niet leren rekenen. 90 procent van de mensen haakt vroegtijdig af op school.

‘Met onze arrogantie hebben wij Afrikanen wijsgemaakt dat ze moeten leven zoals wij. Het Westen verzint oplossingen voor Afrika, oplossingen die voor ons werken. Maar Afrika heeft een heel andere geschiedenis. Wij komen ze vertellen dat ze moeten gaan stemmen, terwijl velen nauwelijks weten wat een democratie is, hoe dat werkt. Dat loopt enorm uit elkaar.’

Alleen zijn

De nacht is bijna gevallen als drie Botswanen een witte man op een terreinwagen zien zitten, midden in een rivier. Hij roept om hulp en zegt dat hij niet het water in durft, omdat er een krokodil op de loer ligt. De mannen stappen onbevreesd het water in, binden een touw aan zijn auto en trekken hem aan de kant.

Franssen, terugkijkend: ‘Mijn auto werkte nog, omdat ik de motor had laten draaien. Als je die afzet, loopt er water in je auto en is die total loss.’ De autocursus die hij voor vertrek had gevolgd, bleek goud waard in de wildernis.

Achteraf kan hij er om lachen. Het liep met een sisser af. Een jaar later was zijn reis veel serieuzer in gevaar. ‘Dat was in Kameroen. Binnen vijf dagen moest ik het land uit omdat mijn visum verliep, maar Nigeria hield de grens gesloten. Mijn auto ging ook nog kapot en ik dacht malaria te hebben, wat achteraf niet zo bleek te zijn. Toen dacht ik wel: dit zou het einde van mijn reis kunnen betekenen. Op miraculeuze wijze is het goed gekomen.’

Twee jaar lang ben je alleen op reis geweest. Speelde de eenzaamheid je nooit parten?

‘Alleen zijn vind ik heerlijk. Een paar dagen door de woestijn trekken en niemand tegenkomen: geen probleem. Ik heb nooit heimwee gehad. Dat is de kluizenaar in mij.’

Toch was er ook een moment dat je je reis wilde stopzetten.

‘Op Zanzibar (een eiland van Tanzania, red.) kwam ik Caitlin tegen, een mensenrechtenadvocaat voor de Verenigde Naties in New York. Ik was enorm onder de indruk van haar. We zijn 48 uur samen geweest – daarna moest ze weer naar huis.

‘Ik heb tegen haar gezegd: als je het wil, kom ik naar je toe. Om te beginnen om uit te zoeken of er echt iets was tussen ons. Op Zanzibar verliefd worden is niet zo moeilijk, het is de meest romantische plek op aarde. Zou het ook ergens anders werken? Maar nadat ze was vertrokken hoorde ik steeds minder van haar. Uiteindelijk kwam er een brief dat het ‘m niet ging worden.

‘Voor mij was het een les: blijkbaar kon ik helemaal voor iemand gaan. Voor deze reis gingen mijn plannen altijd voor het meisje. Nu niet meer.’

Hoe was het om na twee jaar weer thuis te komen in Nijmegen?

‘Van mijn reis naar Zuid-Amerika wist ik al: het leven gaat thuis gewoon verder. Vrienden en familie zijn niet weg als je terugkomt. Op vrijdagavond ging ik weer voetballen met de jongens met wie ik al vijftien jaar voetbalde. Ik woonde weer op dezelfde plek. Er was niet zo veel veranderd. Alleen had Nijmegen er een brug bij (de Oversteek, red.).’

Nu heb je een normale-mensenbaan. Is je drang om te reizen verdwenen?

‘Af en toe speelt dat gevoel weer op, maar niet zo sterk als vroeger. Ik hoef niet meer per se. Eerst maar eens mijn proefschrift schrijven. En een huis bouwen, daar ben ik nu druk mee. Het idee om naar China te rijden speelt nog wel door mijn hoofd. Mijn Land Cruiser staat nog op de oprit.’