Kinderarbeid in ontwikkelingslanden vindt niet alleen in sweatshops plaats, maar ook in het huishouden, het familiebedrijf, op de boerderij. Die verborgen kinderarbeid is nu voor het eerst in kaart gebracht door onderzoekers van de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij laten voor zestien Afrikaanse en Aziatische landen zien om hoe veel kinderen het gaat, hoe veel uren zij werken en welke factoren de verborgen kinderarbeid beïnvloeden – wat van belang is voor de bestrijding ervan. Een artikel met hun bevindingen verscheen 15 september online in World Development.

Kinderarbeid wordt door de International Labour Organisation gedefinieerd als werk dat de gezondheid of ontwikkeling van het kind schaadt. Als een kind minder of geen tijd kan besteden aan school omdat het moet helpen in het familiebedrijfje of huishouden, is dit dus ook kinderarbeid.
Deze verborgen kinderarbeid is, concluderen de Nijmeegse onderzoekers, wijd verbreid. Zij analyseerden gegevens van 178,000 kinderen en vonden dat 80 procent van hen in de week voor het interview thuis gewerkt had. In die week had 30 procent van de Afrikaanse kinderen en 11 procent van de Aziatische kinderen meer dan 15 uur thuis gewerkt. Meisjes blijken iets meer in verborgen kinderarbeid te werken dan jongens. Dat komt doordat ze meer in het huishouden werken, gemiddeld drie uur per week meer. Jongens werken wat meer in het familiebedrijf, maar dat verschil is maar één uur.

Opleiding ouders: opmerkelijk effect
Wie verborgen kinderarbeid aan wil pakken, moet weten waardoor die veroorzaakt wordt. Verschillende factoren blijken van invloed, waarbij huishoudenskenmerken het belangrijkst zijn. Armoede speelt een grote rol, en ook het opleidingsniveau van de ouders. Als de moeder hoger opgeleid is, hoeven kinderen minder te werken. Opmerkelijk is het effect van de opleiding van de vader: als de vader hoger opgeleid is, werken kinderen meer in het huishouden en in Afrika ook meer in het familiebedrijf. Dat komt waarschijnlijk omdat deze vaders vaker buitenshuis werken, zodat kinderen thuis meer verantwoordelijkheden krijgen.

Omgeving
Hoe veel werk kinderen moeten doen, hangt ook af van hoe veel werk er te doen is: dit is duidelijk te zien in de effecten van aanwezigheid van elektriciteit, waterleiding, land en vee. Is er land of vee, dan werken kinderen meer. Is er elektriciteit en/of waterleiding, dan scheelt dat juist werk. Water halen is een tijdrovende bezigheid waarmee kinderen vaak worden belast. Is er elektriciteit, dan kan een koelkast de tijd besteed aan boodschappen sterk verminderen en kan handarbeid (vaak van kinderen) vervangen worden door apparatuur. Verder werken kinderen in plattelandsgebieden en in gebieden met slechtere onderwijsfaciliteiten meer.

Beleidsaanbevelingen
Het artikel bevat een aantal aanbevelingen voor beleidsmakers in de regio die verborgen kinderarbeid willen terugdringen. De aanwezigheid van onderwijsvoorzieningen, elektriciteit en waterleiding vermindert verborgen kinderarbeid; investeren in deze voorzieningen is dus belangrijk. Ook blijkt dat kinderen van hoger opgeleide moeders minder werken; beleid gericht op de moeders is dus ook van belang. Tenslotte blijkt dat kinderen uit grote gezinnen meer uren werken. Dit kan een bewuste keuze zijn, want kinderen zijn ‘goedkope werknemers’, maar als het wordt veroorzaakt door een tekort aan (kennis van) anticonceptie, kan ook met gezinsplanningbeleid verbetering bewerkstelligd worden.

De onderzoekers Ellen Webbink, Jeroen Smits en Eelke de Jong zijn allen verbonden aan het Nijmegen Center for Economics, Institute for Management Research, Radboud Universiteit Nijmegen. Dit onderzoek maakt deel uit van een groter promotieonderzoek naar kinderarbeid in dertig ontwikkelingslanden, dat wordt uitgevoerd door Ellen Webbink. Zij hoopt hierop in 2012 te promoveren aan de Radboud Universiteit.

Ellen Webbink, Jeroen Smits en Eelke de Jong
Hidden child labor: determinants of housework and family business work of children in 16 developing countries.
World Development. Online publicatiedatum: 15 september 2011
10.1016/j.worlddev.2011.07.005
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0305750X1100180X