‘Vrouwen hebben meer duwtjes in de rug nodig’
Foto: Mark Merks
Vrouwelijke wetenschappers blijven qua beloning en carrièreperspectief nog altijd achter bij hun mannelijke collega's. Woensdag is de jaarlijkse landelijke talentendag Pump your career. Wat moet er volgens Nijmeegse vrouwen zo snel mogelijk veranderen?
Vrouwelijke wetenschappers worden minder snel hoogleraar en blijven qua salaris achter bij hun mannelijke collega’s. Van gelijkheid is nog altijd geen sprake, en dat is voor het Landelijke Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren (LNVH) reden om woensdag een carrièredag te organiseren in samenwerking met onderzoeksfinancier NWO. Onder de noemer Pump your career kunnen vrouwelijke onderzoekers – van promovendus tot hoogleraar – workshops bezoeken en deelnemen aan discussies over onder meer onderhandelen, leiderschap, valorisatie en machtsmisbruik.
In Nijmegen houden verschillende onderzoekers zich bezig met de positie van de vrouw in de wetenschap, sommigen zijn ook betrokken bij het evenement. Stel dat zij de baas waren van de universiteit, wat pakten ze dan als eerste aan?
Angela Maas, hoogleraar cardiologie en bestuurslid van het netwerk Vrouwelijke Hoogleraren:
‘Vraag je nu echt wat ik zou doen als ik collegevoorzitter was? Ik vind het belangrijk dat iederéén zich bewust is van zijn of haar vooroordelen. Ik merk dat je het daar continu over moet hebben, anders verslapt het. Diversiteit zou op de agenda van elke universiteit moeten staan, want een diverse populatie zorgt voor een verrijking in het denken. Het gaat niet alleen om gender, maar ook culturele achtergrond.’
‘Vrouwen hebben gewoon meer duwtjes in de rug nodig, blijkt steeds opnieuw. Als een mannelijke expert iets zegt, neem je dat toch sneller aan dan wanneer een vrouw het zegt, zelfs als je zelf vrouw bent. En vrouwen vinden het bijvoorbeeld vaak veel lastiger om over salaris te praten, terwijl mannen die gêne nauwelijks voelen.’
‘De aandacht voor de positie van vrouwen blijft dus nodig. Dat blijkt ook uit de Monitor Vrouwelijke Hoogleraren 2018, die het LNHV tijdens Pump your career presenteert. Het aantal vrouwelijke hoogleraren stijgt weer, blijkt uit die cijfers, maar het aandeel vrouwelijke promovendi daalt voor het tweede jaar op rij. De aanwas stagneert en dat is zorgelijk.’
Channah Herschberg, promovendus bij de Nijmegen School of Management, publiceerde onlangs over de rol van gendersterotypen in universitaire sollicitatiecommissies:
‘Als promovendus ben ik volgens mij niet echt in de positie om de rol van universiteitsbaas op me te nemen, haha. Maar ik kan wel wat vertellen over mijn onderzoek, waarvoor ik leden sprak van sollicitatiecommissies voor jonge onderzoekers zoals UD’s. Commissieleden blijken vaak geneigd generaliserend te denken over mannen en vrouwen. Vrouwen zouden bescheiden zijn, niet zelfverzekerd, en minder competitief. Zo zet je mannen en vrouwen tegenover elkaar, en daardoor kijk je minder naar de persoon die voor je staat. Want zo zwart-wit is het natuurlijk niet.’
‘Wat volgens mij zou helpen, is als sollicitatiecommissies hun selectiecriteria onderling uitgebreid kritisch bespreken, zoals bijvoorbeeld ‘internationale ervaring’ of ‘competitief zijn’. Zijn dat criteria die wij als team ook echt noodzakelijk vinden, of komt het meer ‘van buiten’, omdat je denkt dat het algemene academische normen zijn?’
‘Als je selectie-eisen zo expliciet definieert, creëer je bewustzijn. Dan krijgen ongeschreven criteria – die vaak op stereotype onderbuikgevoelens berusten – minder kans én kun je elkaar er op aanspreken. Als iemand begint over de internationale ervaring van een sollicitant, dan kun je zeggen: hé wacht, dat is niet een van de criteria die we hebben vastgesteld.’
Marijke Naezer, onderzoeker genderstudies. Tijdens Pump your career zit zij een panel voor over ‘scientific harassment’, intimidatie op de academische werkvloer.
‘Seksuele intimidatie, negatieve opmerkingen over zwangerschap, maar ook het stelen van data of afpakken van ideeën. Dat zijn allemaal voorbeelden van scientific harassment waar vrouwen in de wetenschap tegenaan lopen. Ik ben voor het LNVH bezig de ervaringen van ruim vijftig vrouwen die hiermee te maken kregen in kaart te brengen. Dat doe ik samen met [mede-Radboud-onderzoekers, red.] Marieke van den Brink en Yvonne Benschop.’
‘Op de carrièredag bespreek ik een aantal eerste bevindingen in een paneldiscussie. We gaan kijken of mensen dit herkennen en hoe we de bestaande problemen kunnen oplossen. Het blijkt bijvoorbeeld nog heel lastig voor slachtoffers van harassment om problemen aan de kaak te stellen. Daardoor vallen er nu onnodig goede, kritische wetenschappers uit. Dat moet beter, maar de universiteitsstructuren zijn hier niet goed op ingericht. Zo hebben vertrouwenspersonen niet de macht om mensen te ontslaan, en hoogleraren genieten toch een soort sterrenstatus die hen beschermt.’
‘Of het goed komt met de positie van vrouwen? In maart presenteren we ons eindrapport, daar hopen we flink wat opschudding mee te veroorzaken. We willen echt de cultuur aan de kaak stellen die wangedrag mogelijk maakt. Díe moet veranderen. Nu lijkt het te vaak alsof vrouwen moeten veranderen.’
Pump your career is woensdag 12 december in het Beatrixtheater in Utrecht. Het programma is hier te vinden.
FckDerrida&Foucalt&Bulter schreef op 7 december 2018 om 14:59
Ah daar zijn ze dan, de echte grievance studies.
Jullie hebben zelf ook wel door dat genderstudies niks met wetenschap te maken heeft, maar ja dat toegeven zou een hele hoop (gekwetste) vrouwen hun makkelijke en ideologisch sturende baantjes kosten.
Allereerst, en dit is voor een groep die ontkent dat er zoiets als een fysieke werkelijkheid bestaat vast moeilijk te begrijpen: verschillen tussen mannen en vrouwen zijn niet noodzakelijk het gevolg van seksisme en ongelijkheid.
Channah om even te reageren op je “Commissieleden blijken vaak geneigd generaliserend te denken over mannen en vrouwen”. Hallo, dit was een idee van jullie kant van het ideologische hek. Ik dacht dat groepsidentiteit en intersectionaliteit boven het individu stonden?
Feminisme: Zorgen voor gelijkheid voor mannen en vrouwen, behalve als dat in het nadeel is van vrouwen.
Vraag schreef op 9 december 2018 om 14:26
Geachte Derrida&Foucault&Butler,
Er zijn natuurlijk verschillen tussen mannen en vrouwen, maar alle verschillen tussen mannen vrouwen in onze maatschappij zijn niet noodzakelijk het gevolg van fysieke verschillen. Om de 100 meter sprint als voorbeeld te nemen. Mannen zijn sneller dan vrouwen. In 1922 was het verschil tussen de wereldrecords 2.4 seconden, maar tegenwoordig is het verschil maar 1.09 seconden. Het verschil is met ongeveer 1.4 seconden gekrompen, omdat vrouwen niet gelijk behandeld zijn als mannen. Ze hadden bijvoorbeeld minder mogelijkheden tot trainen. Er is nog steeds een verschil, maar niet al het verschil is veroorzaakt door fysieke verschillen tussen mannen en vrouwen.
Daarnaast suggereert de uitspraak “Mannen zijn sneller dan vrouwen” dat ALLE mannen sneller zijn dan ALLE vrouwen, terwijl dat natuurlijk niet waar is. Zie bijvoorbeeld Daphne Schippers. Ondanks dat we weten dat niet alle mannen sneller zijn, gebruiken we deze, maar ook andere generalisaties onbewust of puur voor het gemak om beslissingen te nemen. Als u bijvoorbeeld uit honderden CV’s een selectie moet maken voor sollicitatiegesprekken dan gaat u niet nauwkeurig elk CV lezen en vergelijken om een volledig gewogen beslissing te nemen. Hier gaan stereotype een rol spelen zoals gender, maar ook andere dingen als het gebruikte lettertype die totaal niet relevant zijn, maar toch worden gebruikt omdat er snel een beslissing moet worden genomen. Dat betekent niet dat alle vrouwen of dat alle mensen die met Times New Roman hebben geschreven uit de selectieprocedure worden gegooid, maar zij moeten iets op hun CV hebben dat het negatieve stereotype overtreft.
Bent u overigens niet een tikje hypocriet bezig? U suggereert tegen groepsidentiteit te zijn, maar u heeft geen probleem om Mevrouw Herschberg meteen in een bepaalde groep in te delen en haar de daarbij horende ideeën toe te dichten. Ik begrijp daarom ook niet goed uw boosheid gericht Mevrouw Herschberg, want haar ideeën komen nu toch meer overeen met uw “kant van het hek”.
Met vriendelijk groet,
Vraag
Henk schreef op 10 december 2018 om 11:10
“Vrouwelijke wetenschappers worden minder snel hoogleraar”
Misschien willen vrouwen gewoon minder vaak hoogleraar worden en vaker iets anders met hun leven doen?
“Van gelijkheid is nog altijd geen sprake”
Nee, maar willen we dat echt? Dan stel ik namelijk voor dat we eerst gelijkheid in het leger brengen. Maar nee, daar zitten deze vrouwen niet op te wachten, kanonnenvoer worden… De pluche baantjes, die willen ze. Zonder er de competenties voor te hebben overigens, louter omdat ze vrouw zijn.
Jullie zouden eens wat meer moeten denken aan wat je allemaal hebt in het leven, wat een ontzettend voorrecht het is te leven in een moderne maatschappij, en wat meer bezig moeten zijn met je plichten en verantwoodelijkheden in plaats van je vrouwelijkheid als wapen te gebruiken om meer privileges te krijgen.
AJBS schreef op 10 december 2018 om 14:16
“Zonder er de competenties voor te hebben overigens…”
“…en wat meer bezig moeten zijn met je plichten en verantwoordelijkheden…”
Wat een hoop machistische prietpraat – en wat een tenenkrullend beeld van de ‘moderne’ (sic) maatschappij heb jij, beste Henk! Maar je bevestigt er wat mij betreft enkel de titel van het stuk mee, dus: well done, doe zo voort 🙂
Vraag schreef op 10 december 2018 om 18:35
Geachte Henk,
Mag ik u blij maken met het goede nieuws dat sinds dit jaar dienstplicht ook is ingevoerd voor vrouwen? Daarnaast zullen volgend jaar de eerste vrouwen worden toegelaten tot onderzeeboten. Dit jaar volgde ook voor het eerst een vrouw de opleiding tot het korps mariniers, die zij uiteindelijk niet heeft kunnen afronden, maar u vind het vast mooi om te zien dat vrouwen in ieder geval bereid zijn (om u te citeren) “kannonenvoer” te worden. Als laatste wil ik er u ook van op de hoogte brengen dat defensie met verschillende verwevingscampagnes is begonnen om meer vrouwen in de gelederen te krijgen. Deze campagne toont natuurlijk aan dat er nog steeds in onbalans is qua geslacht, maar het laat ook zien dat er in het leger naar gelijkheid wordt gestreefd, dus niet alleen voor pluche baantjes.
Als ik uw van advies mag voorzien: Gebruik de volgende keer niet het leger als voorbeeld. En misschien nog beter: Vraag aandacht voor oncomfortabelere beroepen waar nog steeds een scheve verhouding is tussen mannen en vrouwen en kom met oplossingen hoe deze verhouding op te heffen in plaats van te klagen dat vrouwen geen gelijkheid verdienen.
Met vriendelijke groet,
Vraag
Henk schreef op 11 december 2018 om 10:50
Beste Vraag,
Is het je opgevallen dat Defensie ZELF aanstuurt op meer vrouwen? Niemand die ze dat oplegt, dat willen ze zelf. De dames in dit stuk willen echter dat ANDEREN allerlei dingen gaan doen, en dan gaat het met name om de pluche baantjes, dat kan je wel stellen denk ik.
De vrouwen in dit artikel strijden niet voor het recht om geaccepteerd te worden in het leger, of om eindelijk toegelaten te worden tot al dat gevaarlijke werk dat mannen nu eenmaal eerder geneigd zijn om te gaan doen. Wel is het een punt toegelaten te worden tot de “top”. Ik noem dat cherry-picking. En, in beide gevallen hebben vrouwen al decennia lang de vrijheid om het leger in te gaan, ofwel topposities te bekleden, en zij doen dit dan ook regelmatig.
Nog zo’n pareltje uit het artikel: “Zo hebben vertrouwenspersonen niet de macht om mensen te ontslaan, en hoogleraren genieten toch een soort sterrenstatus die hen beschermt.”. Dus volgens deze mensen moet een vertrouwenspersoon de macht hebben mensen te ontslaan? Zonder wederhoor? Zonder bewijslast? Dan wordt het gemakkelijk te krijgen, zo’n baantje als hoogleraar. Je zorgt gewoon dat je samen met de huidige hoogleraar in 1 ruimte bent, zonder anderen aanwezig. Vervolgens beschuldig je hem van harassment, en je vertrouwenspersoon stuurt hem de laan uit. Tadaa: je positie als hoogleraar ligt voor het oprapen. Evt kan je een handlanger inschakelen voor de harassment claim.
Ik hoor signalen uit de VS dat sinds #metoo veel mannen op hoge posities zich niet meer samen en alleen met een vrouwelijke collega in dezelfde ruimte willen bevinden, want 1 valse beschuldiging kan je je hele carriere kosten. Gaat lekker zo he, tussen mannen en vrouwen in het Westen? Maar nee, geef ze anders nog wat duwtjes in de rug, want ze zijn klaarblijkelijk nog niet ver genoeg gegaan…
Vraag schreef op 11 december 2018 om 13:28
Geachte Henk,
Kunt u even citeren wat dit onheilspellende “ANDEREN allerlei dingen gaan doen” inhoud in dit artikel? Het enige concrete wat ik vinden gaat over bewustzijn creëren van het bestaan van vooroordelen. Lijkt mij persoonlijk niet te veel gevraagd.
U bent zich bewust van het feit dat het artikel in verband met Pump Your Career is geschreven. Daarom gaat het voornamelijk over beroepen in de wetenschap of zoals u ze noemt “pluche banen”. Maar goed u vind dat er toch aandacht moet worden geschonken aan andere beroepen, waarom vraagt u dan geen aandacht voor deze beroepen in plaats van te zeggen dat niet om gelijkheid mogen vragen in de wetenschap? Ik snap niet goed waarom u het negatieve argument maakt in plaats van het positieve argument. En ja, het klopt dat vrouwen al decennia worden toegelaten tot het leger (Al moet hier wel bij vermeld worden dat bepaalde militaire onderdelen pas zeer recentelijk open zijn voor vrouwen, zoals de door mij genoemde onderzeeboten, en dat pas sinds de jaren 80 volgens mij vrouwen worden toegelaten tot gevechtseenheden) en de wetenschap, maar dat betekent niet dat er sprake is van gelijkheid. Ik wil u even verwijzen naar mijn reactie op Derrida&Foucault&Butler, waarin ik uitleg hoe stereotype ideeën negatieve gevolgen kunnen hebben in sollicitatieprocessen tot op de dag van vandaag.
Lees de door uw geciteerde zin is goed. Er staat alleen dat vertrouwenspersonen de macht zou moeten hebben om iemand te ontslaan. Er staat nergens dat er geen wederhoor moet zijn. Er staat nergens dat er geen bewijslast moet zijn. U leest dingen die er simpelweg niet staan. We kunnen wel een discussie hebben over de vraag of de vertrouwenspersoon de macht zou moeten hebben om iemand te ontslaan. Ik persoonlijk betwijfel of dat de goede weg is, maar ik ben ook van mening dat de vertrouwenspersoon niet alleen een praatpaal moet zijn. Als er een probleem wordt gemeld bij de vertrouwenspersoon dan moet er ook iets mee gedaan worden. Bijvoorbeeld een intern onderzoek, waar vanuit weer een volgende stap kan worden gezet en dat kan dan ontslag inhouden.
Uw voorbeeld schetst een veel te zwart beeld. Ik kan hetzelfde doen, maar dan het omgekeerde scenario: Je zorgt gewoon dat je samen bent met je promovendus in 1 ruimte bent zonder dat anderen aanwezig zijn. Vervolgens misbruik je je promovendus. Als de promovendus begint te klagen dan gebruik je je positie als hoogleraar om de promovendus zwart te maken of gewoon de laan uit te sturen. Tadaa: Geen enkele consequenties voor je misbruik. Evt kan je een handlanger inschakelen voor de smaad claim als de promovendus nog steeds niet zijn mond houdt. Tussen uw extreem voorbeeld en mijn extreem voorbeeld ligt een redelijk pad. Een pad waar seksueel misbruik wordt veroordeeld, maar valse claims worden ontdekt.
Verloopt de #metoo beweging vlekkeloos? Nee, maar dat neemt niet weg dat seksuele intimidatie een probleem is. Het betekent ook niet dat we niets moeten doen of moeten proberen terug te gaan naar de oude situatie. Ook hier snap ik niet goed waarom u niet een positieve bijdrage levert aan de discussie. U ziet dat mannen vals beschuldigd worden en/of mannen bang zijn om beschuldig te worden. U ziet hopelijk ook dat er vreselijke vormen van misbruik ongestraft zijn gegaan van bijvoorbeeld Bill Cosby en Jimmy Savile. Wat gaat deze situatie oplossen?
Met vriendelijke groet,
Vraag
Rupke (oren groter dan het kupke) schreef op 25 december 2018 om 15:24
Wat een gezwam allemaal.
De vrouw is met een enorme opkomst bezig. En terecht.
Zowel bij de opleidingen als bij het promoveren of het worden van professor.
Het komt vanzelf goed dus we moeten niet doorslaan anders moeten over 100 jaar de mannen in actie komen omdat ze in de minderheid zijn.
Rupke (oren groter dan het kupke) schreef op 25 december 2018 om 15:25
Als we niet meer voortplanten dan zijn we over pakweg 120 jaar allemaal gelijk……stof en botten of een bergje as.