Non multa sed multum, niet velerlei maar veel. Of zoals de Engelsen zeggen: not many but much.  Dit motto van Plinius haalt astrofysicus Jan Kuijpers aan in een interview naar aanleiding van zijn emeritaat in Radboud Magazine. De voormalig NWI-decaan was op de middelbare school erg bedreven in de klassieke talen, maar besloot zijn talent uiteindelijk toch maar aan de sterrenkunde te spenderen. Want je moet véél van één ding weten, niet van alles een beetje, aldus Plinius. Ken je klassieken, en word een even aimabele als internationaal gelauwerd wetenschapper die alles weet van (niet-esoterische) kosmische straling.

Meneer Zwanikken, mijn leraar Duits van de middelbare school, hield me Plinius’ gevatte wijsheid ook al voor. Maar ontkrachtte dat vervolgens door nooit over die vermaledijde Duitse naamvallen te debiteren, maar ons te trakteren op prachtige literatuurverhalen uit de 24 talen (18 actief, 6 passief) die hij machtig was. Onder het motto: ‘Als je Duits wil gaan studeren kun je je nog genoeg met grammatica bezighouden. Dus daarom probeer ik jullie nu vooral enthousiast te maken voor het doel van al die regeltjes: de schone letteren.’

Misschien kan de hardcore bèta goed leven met het veel weten over één. Maar de gemiddelde humaniora-figuur  neigt toch meer naar groothoeklens dan dieptescherpte. Neem mezelf. Ik probeer me steeds maar weer te concentreren op datgene wat ik op een gegeven moment geacht word te doen: lesgeven in effectieve communicatie van biomedische kennis of wetenschapsjournalistiek, dan wel wetenschappelijk verantwoord en proefschriftsgewijs op te schrijven wat precies de kwintessens is van sportfilosofische duurzaamheid met bijzondere inachtneming van het fietsende subject.

Maar op de een of andere manier dwaal ik toch steeds af richting het multa, het van alles een beetje, met noodzakelijkerwijs oppervlakkigheid tot gevolgd. Het is een beetje als in de film City Slickers. Daarin wordt de snelle stadsjongen Billy Christal verliefd op het eenvoudige landleven. Maar als hij aan de oude doorleefde cowboy Jack Palance tijdens zijn cattle driving vacation vraagt of dat iets voor hem is, dat koeiendrijven, legt die uit dat je dan wel altijd met hetzelfde bezig bent: one thing. En dus niet met duizend andere zaken die je ook wel wat lijken.

Ignatius van Loyola, de godfather der Jezuïeten, hamerde er ook al op in zijn onderwijskundige pedagogie: het gaat niet om de hoeveelheid leerstof maar om de ernst en de diepgang. Beter één roman grondig bestuderen dan er tien aanraken via het boekenkatern van de NRC.

Dit indachtig is het me afgelopen vrijdag gelukt om rustig kastanjes te verzamelen en er vervolgens zonder tussenkomst van allerlei haastklusjes een mooie taart van te bakken. En nu dat verdomde proefschrift nog.