Molecuulfysicus Bas van de Meerakker krijgt anderhalf miljoen euro uit Brussel om zijn grote droom te realiseren: botsingen tussen moleculen precies in kaart brengen. Hij was voor een conferentie in Praag toen hij mail kreeg uit Brussel, ‘een nieuw bericht in uw EU-account’. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan. Want wat was zijn wachtwoord ook al weer? Na een minuut of tien en heel wat zweetdruppeltjes verder, lukte het Van de Meerakker het bericht te openen:  hij kreeg een ERC Starting Grant. ‘Yes!’ Anderhalf miljoen euro voor zijn droom, het goed in kaart brengen van botsingen tussen moleculen. En er valt nog veel te ontdekken op dit gebied. Fysici weten alles over botsingen tussen atomen en ook tussen een atoom en een molecuul, maar wat er gebeurt bij een botsing tussen twee moleculen is ze nog steeds een raadsel. De structuur van moleculen is zo complex dat computers niet genoeg rekenkracht hebben om zo’n botsing te beschrijven. Van de Meerakker gebruikt een apparaat, een deeltjesvertrager, waarmee hij een molecuul kan afremmen. Een deel bracht hij mee van zijn oude werkgever, het Max Planck Instituut in Berlijn, een deel bouwde hij en zijn collega’s de afgelopen twee jaar hier. Met de deeltjesvertrager kan hij deeltjes gecontroleerd op elkaar laten botsen en dat maakt het makkelijker om ze te bestuderen. Hij haalde er afgelopen november Science mee. Met het geld van de ERC Starting Grant wil hij twee promovendi aanstellen die gaan meehelpen met het bouwen van een nieuw deel aan het bestaande apparaat, waarmee de moleculen nog beter onder controle te krijgen zijn. De Nijmeegse universiteit kan veel betekenen op dit terrein van de moleculaire fysica, schreef de commissie die de Grants verdeelt in haar rapport. Met experimentatoren én theoretici in huis die zich al ruimschoots hebben bewezen, én de uitvinder van Imaging, de techniek waarmee de botsingen haarscherp in beeld gebracht kunnen worden. En met de apparaten die de afgelopen jaren zijn gebouwd om de experimenten uit te voeren. Dan is er nog de vrije-elektronenlaser, een gloednieuwe laser die naast het laboratorium voor hoge magneetvelden komt te staan en die Van de Meerakker over een tijdje ook hoopt in te zetten voor zijn experimenten. ‘Dat is echt toekomstmuziek, maar wel heel erg spannend. De laser zullen we gebruiken om de extra vrijheidsgraden van de moleculen – de rotatie en vibratie – te controleren, naast de bewegingsvrijheid die we met de afremmers zullen blijven controleren. Daarmee hebben we dan alles van de moleculen onder controle. Dat zou een unieke infrastructuur zijn, dat heeft echt niemand, alleen Nijmegen.’ / Martine Zuidweg