De wetenschap is een stukje dichterbij de oplossing van het mysterie over besmettelijk gapen. Vier onderzoekers, onder wie Natalie Sebanz, verbonden aan het Donders Center for Cognition, hebben bewezen dat de kolenbranderschildpad niet reageert op gapende soortgenoten. Daarmee concluderen de onderzoekers dat besmettelijk gapen niet wordt veroorzaakt door een vast actiepatroon.

Het onderzoek is gepubliceerd in het blad Current Zoology. Er bestaan drie hypothesen over besmettelijk gapen. De eerste stelt dat er een vast actiepatroon is dat in werking treedt wanneer je een ander ziet geeuwen. De tweede veronderstelt dat besmettelijk gapen het resultaat is van onbewuste imitatie en de derde stelt dat besmettelijk geeuwen te maken heeft met empathie.

De onderzoekers gebruikten schildpadden in dit onderzoek om twee van de mechanismen die mogelijk verantwoordelijk zijn voor het besmettelijk gapen uit te schakelen: onbewuste imitatie en empathie. Van de kolenbranderschildpad wordt namelijk aangenomen dat hij die twee mechanismen niet bezit. Schildpadden bootsen elkaar voor zover bekend niet na, maar ze reageren soms wel op impulsen in hun omgeving. Dat maakt de kolenbranderschildpad tot het ideale subject voor dit onderzoek.

Rood vierkantje
Aan het onderzoek namen zeven schildpadden deel: Alexandra, Moses, Aldous, Wilhelmina, Quinn, Esme en Molly. De onderzoekers leerden Alexandra in zes maanden tijd haar bekje open te doen wanneer er met een klein, rood vierkantje voor haar kop werd gezwaaid. Zo werd een natuurlijke schildpadgaap nagebootst. Vervolgens lieten de onderzoekers Alexandra één keer gapen in het zicht van de andere kolenbranderschildpadden. In een tweede experiment gaapte Alexandra meerdere keren na elkaar. In een derde experiment kregen de schildpadden video’s te zien van gapende schildpadden.

Naar aanleiding van de experimenten is nu geconcludeerd dat besmettelijk gapen niet voorkomt onder schildpadden. Naar aanleiding daarvan concluderen de onderzoekers dat besmettelijk geeuwen niet veroorzaakt wordt door een vast actiepatroon. Mogelijk zijn er meer complexe, sociale processen mee gemoeid. /Bregje Cobussen